Japans bosbaden komt naar Brussel

Shinrin-yoku

Bosbaden komt van het Japanse shinrin-yoku, letterlijk ‘woud-bos-baden’. In het land met de iconisch drukke steden is bosbaden al langer onderdeel van de preventieve gezondheidszorg. Mensen worden sinds de jaren tachtig regelmatig de majestueuze Japanse bossen ingestuurd om stress en gezondheidsklachten tegen te gaan. Ook in Scandinavië is bosbaden of Forest Mind aan een opmars bezig.
Wetenschappelijk onderzoek uit Japan en Zuid-Korea liegt er niet om: enkele uren met volle aandacht in het bos toeven geeft niet alleen aangename gevoelens van rust en veiligheid, het verlaagt de bloeddruk, hartslag en spanning in het lichaam.

Als biologe bij het Instituut voor Natuur en Bos (INBO) onderzoekt Ilse Simoens al langer de effecten van de natuur op het welzijn van de mens. Tijdens een jaar in Zweden ontdekte ze het bosbaden en begon ze zich erin te verdiepen. Ze verbleef soms meerdere dagen en nachten in het woud, haar angst voor grote bossen verdween. Nu ze opnieuw in Schaarbeek woont, wil ze de praktijk in België helpen ingang te vinden en organiseert ze onder meer bosbadworkshops. Haar ervaringen als yogalerares integreert ze in de sessies.

Deugddoende bacteriën

De wandeling brengt ons naar bijzondere plaatsen. Rondom een cirkelvormige stenen bank zijn tweeëndertig bomen aangeplant, als herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de aanslagen in maart 2016. De mooie open ruimte maakt bij de meeste deelnemers indruk. Midden in een stukje bos ernaast, dat niet beschermd en dus toegankelijk is, leren we dat het Zoniënwoud al sinds de ijstijd een boszone is. Nooit is het landbouwgrond of iets anders geweest. Dat is wellicht uniek in België, en extra bijzonder zo dicht bij de Brusselse grootstad.

Even verderop wrijf ik een laagje dode bladeren opzij en graaf in de lauwe aarde. Ik breng een handvol naar mijn neus. Behalve de typische aardegeur ruik ik ook het nootachtige van de beukengrond. Ik blijf even zitten en neem de tijd, net zoals mijn groepsgenoten, om de geur van de aarde en bos waar te nemen.

“De bedoeling van deze opdrachten is om de zintuigen te openen en aan te spreken,” zal Simoens later uitleggen. En dat heeft heel concrete effecten. In de aarde van het bos zit de bacterie Mycobacterium vaccae, die ons immuunsysteem bevordert. De zuurstofrijke boslucht zit dan weer vol fytonciden, minuscule deeltjes natuurlijke oliën afgescheiden door de verschillende bomen. Die versterken het immuunsysteem en verlagen stresshormonen. Dat kwetterende vogels en waaiende bomen horen ons rustig maakt, is eveneens aangetoond.

We proeven ook van het bos. De bovenste blaadjes van braamstruiken hebben nog geen stekels en smaken naar groene thee. Voor het eerst in mijn leven eet ik een rauwe vlierbloesem, en weet ik meteen hoe die er nu eigenlijk uitziet.

Prestaties loslaten

Opvallend: de groep telt twaalf vrouwen en maar één man. De uitzondering in kwestie, Eknat, weet zelf niet hoe dat komt. “In mijn omgeving trekken mannen wel naar de natuur. Mijn vader is ornitholoog en ging sowieso vaak het bos in. Ook mijn broer en ik doen het. Een wandeling in het bos geeft me rust.

Soms komen dan plots de antwoorden op vraagstukken waar ik al een tijdje mee zit.” Volgens onze gids is de wanverhouding deze keer wel abnormaal groot. “Meestal zijn er toch dertig procent mannen op de workshops. De kracht van het bosbaden zit ook in de combinatie van prestaties loslaten en in het hier en nu blijven. Misschien voelen vrouwen zich daartoe meer aangetrokken.”

Ondertussen hebben we jassen aangedaan en muggenbeten opgelopen. Net voor de uitgang nestelen we ons nog even op een picknickbank, met berkenthee en wortelhaverkoekjes met netelzaad. De drie uur zijn voorbijgevlogen, klinkt het. Iemand vraagt zich af ze het alleen zou doen. Een ander had dan weer goesting om te zingen, tot hilariteit van haar kompanen.

Vertaalster Leen vertrouwt me na afloop toe hoeveel rustiger ze zich nu voelt, hoewel ze na een drukke werkdag eigenlijk geen zin had om nog te komen. Wat haar betreft, mogen scholen en bedrijven gerust bosbaden beginnen te integreren in hun werking. Volgens Valérie heeft Brussel maar wat geluk met een woud zo dicht bij de stad. “In Antwerpen zijn er wel parken, maar voor het dichtstbijzijnde bos moet je al meteen een heel stuk de trein op.”

Ilse Simoens wil niet al te veel de activistische toer opgaan. “Regelmatig langere tijd in de natuur doorbrengen is voor mij de beste manier om weer tot mezelf te komen en me verbonden te voelen. met de natuur, mezelf en de andere. Dat wil ik graag doorgeven, maar iedereen pikt op wat hij of zij kan gebruiken.”

“Dat neemt niet weg dat het zinvol zou zijn om contact met de natuur te integreren in de gezondheidszorg, het onderwijs en het bedrijfsleven. Net zoals in Japan, waar mensen preventief wekelijks of maandelijks het bos intrekken. De stressverlagende effecten zijn weken nadien nog steeds meetbaar. En als bosbaden het dieper verbonden zijn met onze natuurlijke omgeving verbetert en het draagvlak vergroot voor behoud van groen en wilde natuur, kan ik dat alleen maar toejuichen.”

Ilse Simoens’ bosbaden via www.academie-voor-helende-natuur.be/
Bosbaden in het Frans in Brussel via www.natureetconscience.be/