Lang voor de eerste officiële radiozenders in Europa hun intrede deden, klonk er in België al muziek door de ether. Vanuit een bijgebouw in de Koninklijke tuinen van Laken werden er de eerste stemmen en melodieën de lucht in gestuurd. Een jaar later luisterde de Koninklijke familie naar wat buitenlandse experts het allereerste radioconcert van Europa zouden noemen.
"Vond de eerste Europese radio-uitzending plaats vanop het Koninklijk domein van Laken?"
Ingenieur Robert Bénédict Goldschmidt experimenteerde in 1907 met draadloze transmissie. Om signalen over grote afstanden te versturen, lieten ze een indrukwekkend antenneweb bouwen op het dak van het Justitiepaleis in Brussel. Destijds was dit de grootste antenne-installatie van het land.
Vanuit Brussel werden radiosignalen uitgezonden naar Tervuren, Namen en Luik. In 1913 gingen de eerste proefuitzendingen met spraak en muziek de lucht in. De experimenten vonden plaats in een bijgebouw van de koninklijke tuinen in Laken, op zo’n 1.000 meter van het paleis, nabij de Van Praetbrug in Villa Lacoste.
Voor het eerst kon men stemmen door de ether horen, in plaats van enkel morsecode. De eerste experimenten waren hoorbaar tot in Noord-Frankrijk.
Lees verder onder de foto's.
Robert Goldschmidt in 1909.
Robert Goldschmidt, geportretteerd door Henri Evenepoel in 1896.
De eerste muziek in de ether kwam er dankzij koningin Elisabeth, zelf een goede violiste en een groot muziekliefhebber. Zij legde persoonlijk de datum en het uur voor de eerste uitzending vast.
Op 28 maart 1914 om 20.30u was het zover. Toen vond vanuit Laken de eerste Belgische T.S.F-uitzending plaats: een rechtstreeks uitgezonden concert, opgedragen aan koningin Elisabeth. Op het programma stond een aria uit de opera Tosca van Puccini. Buitenlandse specialisten beschouwen dit nog altijd als het eerste echte radioconcert van Europa.
Het programma was zorgvuldig samengesteld en bevatte zowel live-uitvoeringen als grammofoonopnames. De nadruk lag op internationale muziek uit de Italiaanse, Franse en Duitse tradities, aangevuld met Belgische bijdragen.
De avond werd symbolisch afgesloten met zowel de Brabançonne als de Marseillaise, waarmee het koningshuis niet alleen zijn nationale betrokkenheid, maar ook zijn Fransgezinde sympathieën liet blijken.
Antennes op het Brusselse justitiepaleis tijdens de testen van Robert Goldschmidt
Eerst kreeg de uitzendingen de benaming TSF (Télégraphie Sans Fil), maar al snel werd de benaming Radio Laken in gebruik genomen.
Het signaal had een bereik van zo’n 70 kilometer, en bij gunstige omstandigheden was de uitzending zelfs te horen tot in Parijs. Daarnaast waren er wekelijks concerten die rechtstreeks werden uitgezonden.
Joseph Longé fungeerde zowel als technicus als speaker, een pioniersrol in de Belgische radiogeschiedenis. Ook de koninklijke familie bleef nauw betrokken. Koningin Elisabeth genoot vooral van de muziek, terwijl Koning Albert I de radio vooral zag als strategisch communicatiemiddel tussen België en kolonie Congo.
Lees verder onder de foto's.
Zicht op de antennes van de ‘Grand poste de Laeken’ in 1914. Op de achtergrond de TSF school.
Net voor de inval van de Duitsers in 1914 liet Albert 1 de radio installatie in Villa Lacoste ontmantelen.
Villa Lacoste op het Koninklijk domein van Laken.
Radio Laken.
Het pionierswerk in Laken hield slechts kort stand. Op 18 augustus 1914, bij het begin van de Eerste Wereldoorlog, gaf Koning Albert de opdracht om de installatie te ontmantelen, uit vrees dat ze in handen van de Duitsers zou vallen.
Een deel van de apparatuur werd alsnog nuttig ingezet: eerst voor een militaire verbinding tussen Antwerpen en Namen, en later in Londen, waar ze werd ingebouwd in een wagen. Daarmee kreeg het Belgisch leger zijn eerste mobiele zender.
VOLGENDE KEER Waarom heeft Sint-Gillis als enige andere Brusselse gemeente een stadhuis?
Lees meer over: Laken , Muziek , Big City , radio Laken
