De Japanse kerselaar: na honderd jaar nog steeds niet uitgebloeid

Bij de start van de lente hoort het roze spektakel van de weelderig bloeiende Japanse kerselaars. Als ze vervangen moeten worden door hun hoge leeftijd, roept dat weleens emotionele reacties op.

De bloeiperiode van de Japanse kerselaars of sierkersen, met hun uitbundige roze bloesems, is ieder jaar weer een spektakel dat aan het einde van maart het begin van de lente op feeërieke wijze inzet. De tuinwijken Le Logis en Floréal in Watermaal-­Bosvoorde zijn de klassieke trekpleisters voor liefhebbers van die natuurpracht, met vele straten omzoomd door die bomen. Maar je kan ze op vele plekken bewonderen in Brussel. In Schaarbeek onder meer in de Emile Maxlaan en de Diamantlaan. In Sint-Lambrechts-Woluwe is de Kerselarenlaan logischerwijs een uitstekende plek voor een wandeling onder de bloesems gedurende de bloeiperiode, die zo'n twee à drie weken duurt.

“Je vindt ze vooral in gemeenten aan de rand van de stad, waar er meer plaats is in de straten dan in de dichtbebouwde Vijfhoek,” zegt Catherine Leclercq, verantwoordelijke voor het natuurlijk erfgoed bij Urban Brussels. “Ze hebben met hun grote kruin wel wat plaats nodig, anders gaan hun takken in de weg hangen van het verkeer.” Japanse kerselaars mogen niet te veel gesnoeid worden, want daar lijdt hun gezondheid onder. Hun wortels kunnen ook trottoirs beschadigen, al zijn daar ondertussen oplossingen voor bedacht, in de vorm van ondergrondse barrières.

Er sterven de laatste jaren heel wat Japanse sierkersen in Brussel. Ze worden maar ongeveer honderd jaar oud en veel van hen zijn geplant in de eerste decennia van de vorige eeuw. De bomen in Le Logis en Floréal werden er geplaatst in de jaren 1920, maar de Japanse kerselaar zou hier al iets eerder, in 1913, zijn aangekomen.

De soort Japanse sierkersen die hier alomtegenwoordig zijn, kunnen zich niet natuurlijk voortplanten, waardoor ze altijd door nieuwe gekweekte exemplaren moeten worden vervangen. Al is dat vervangen niet altijd evident. Toen Japanse kerselaars aan de Georges Benoidtlaan in Watermaal-Bosvoorde aan het einde van hun leven waren gekomen, bleek dat ze een zeldzame insectensoort herbergden: het vliegend hert. Die beschermde insectensoort voedde zich met het dode hout.

De bomen hebben ook een aanzienlijke emotionele waarde voor omwonenden. Dat bleek in 2022, toen buurtbewoners van de Azaleawijk in Schaarbeek een petitie lanceerden voor het behoud van een zieke Japanse kerselaar. “Het loopt hier niet zo'n vaart als in Japan, waar de bomen een enorme symbolische waarde hebben, maar ook hier boezemen ze steeds meer respect in. Zeker oude bomen, die een buurt gedurende vele jaren als het ware hun diensten bewijzen,” zegt Leclercq, die dit ziet als deel van een bredere trend. “Er is steeds meer interesse voor bomen in het algemeen, waarschijnlijk omdat door de klimaatopwarming meer mensen zich bewust worden van hun belang.”

Het departement natuurlijk erfgoed heeft al zo'n veertig Japanse kerselaars de status van 'opmerkelijk' toegedicht. Die krijgen ze als ze een hoge leeftijd bereiken (wat tot een grote omtrek leidt), weinig gesnoeid zijn, in goede gezondheid verkeren en op een bijzondere plek staan – bijvoorbeeld alleen op een plein waar je hem gemakkelijk kan bewonderen. Zo staan er opmerkelijke exemplaren op de Rode-Kruissquare, vlak bij de Terkameren­abdij, en op het Brugmannplein – allebei in Elsene. De meest impressionante, met een omtrek van maar liefst 3,21 meter, is te vinden op de oude begraafplaats van Sint-Lambrechts-Woluwe.