Theatermaker Farbod Fathinejadfard: 'Brussel leeft niet dankzij, maar ondanks de politiek'

Theatermaker Farbod Fathinejadfard, die tijdens het Irisfeest een scherpe aanklacht hield tegen de Brusselse politiek, voert de polemiek op nu het Gewest al één jaar zonder regering zit. “De stad smacht naar verandering.”

Ik heb er niet voor gekozen om geboren te worden in Shiraz, een stad in Iran waar het leven gedomineerd wordt door een verrot autoritair religieus regime. Liefde en vrijheid zijn daar geen rechten, maar risico’s, je bekoopt ze met je leven. Ook de beslissing om te vluchten naar Gent was geen vrije keuze, maar een noodzakelijke. En hoewel ik in België veiligheid vond, heb ik na vijfentwintig jaar nog steeds geen toegang tot het staatsburgerschap, bleef ik jarenlang vastzitten in het hokje van ‘vreemdeling’ – een identiteit die mij kleiner maakte dan ik ben, een status die vaak waardelozer werd gevonden dan mijn stem, mijn dromen of mijn toekomst.

Wat ik wél bewust koos, op mijn 22ste, was Brussel. Niet als utopie, maar als labyrint dat aanvoelt als ademruimte. Een plek waar je mag bestaan in je veelheid, waar talen door elkaar vloeien, waar culturen botsen én samenleven, waar je jezelf mag heruitvinden. Brussel gaf me de kans om te groeien. Maar het snijdt als wind door het hart om te zien hoeveel tegenstand die stad krijgt van het systeem dat haar eigenlijk zou moeten omarmen.

Brussel wordt niet gekraakt door zijn burgers, maar door zijn bestuur.

Lappendeken

De problemen zijn structureel: een bestuurlijk lappendeken van negentien gemeenten, zes politiezones en vijftien ministers die bevoegdheden versnipperen en verantwoordelijkheden doorschuiven. De chaos is zelden creatief; ze is verlammend. Neem bijvoorbeeld het mobiliteitsplan Good Move. In sommige wijken was het een zegen: eindelijk minder sluipverkeer, veiligere straten. In andere gemeenten werd het afgevoerd door lokale burgemeesters onder druk van protest, zonder dialoog, zonder alternatief. Beleid wordt er te vaak bepaald door wie het luidst roept, niet door wie het meest kwetsbaar is.

Of kijk naar de woningcrisis. Meer dan 50.000 Brusselaars staan op een wachtlijst voor een sociale woning, terwijl sommige lokale burgemeesters doelbewust weigeren bij te bouwen. De kloof tussen arm en rijk groeit, net als het wantrouwen in de overheid. Het Samusocial-schandaal – waarbij politici zichzelf riante vergoedingen uitkeerden via een vzw voor daklozenopvang – heeft diepe sporen nagelaten. Hoe geloofwaardig is een overheid die beweert te zorgen voor de zwaksten, maar hen gebruikt als financieel vehikel?

De vraag naar één politiezone klinkt al jaren luid, vooral sinds de zware incidenten in diverse Brusselse wijken. Maar zelfs daar slagen de machtsniveaus en lokale burgemeesters er niet in om eenheid te creëren. Onverschilligheid is hun kompas, stilzwijgen hun richting. De verdeeldheid blijft, en daarmee ook de inefficiëntie. Ondertussen blijven Brusselaars zitten met woede in de maag en toekomst in de mist.

In Brussel kan je nog steeds geen regering vormen, geen vertrouwen behouden en geen zwembad bouwen. Als zelfs een plek om te zwemmen te complex is voor dit Gewest, dan is de echte verdrinking niet symbolisch – maar institutioneel.

En toch leeft Brussel. Niet dankzij de politiek, maar ondanks haar.

Brussel leeft door zijn mensen, de Brusselaars. Van de straatveger tot rector. Van de jongeren die hun wijk veiliger maken met eigen handen, artiesten die hun realiteit verbeelden op het podium, tot de bouwers van morgen die Brussel met nieuwe adem vullen. Van organisaties als Touche Pas à Ma Pote die jongeren leren over grenzen en respect, tot organisaties als Merhaba die strijden tegen racisme binnen verschillende gemeenschappen. Van de vrijwilligers bij RainbowHouse en Genres Pluriels tot de mensen bij carnaval sauvage, Zinneke parade en TransfoCollect – een plek en ruimte waar zorg, kunst en activisme elkaar vinden buiten de officiële structuren.

Brussel is de stem van Angèle, Stromae, Lous and The Yakuza, Sara Hebe en Kaat Arnaert, maar ook van Lisette Ma Neza, Blu Samu, Klakmatrak en BRUZZ, De Sprekende Ezels, cultuurhuizen, concertzalen, honderden collectieven, cafés, winkels, Union, Brussel is de stem van de Brusselaars en de Brusselse underground.

Queer en moslim

Brussel is de leerkracht die dagelijks leerlingen met acht moedertalen begeleidt, de imam die bruggen bouwt tussen gemeenschappen, de moeder die zonder papieren toch haar kinderen naar school stuurt, de non-binair en trans die hun ruimte claimen in een wereld die hen nog steeds weigert te zien.

Brussel is queer en moslim tegelijk. Feministisch en migratie-erfgenaam. Brussel is niet één ding – het is de veelheid. En juist daarom verdient het een menselijk beleid dat zijn complexiteit niet probeert te versimpelen of te verdelen, maar dat Brussel durft te omarmen.

Wie Brussel afschrijft als mislukt, kijkt niet goed. Wat mislukt, is het politieke systeem dat het in bedwang probeert te houden. Wat slaagt, is het collectieve verzet, de onzichtbare zorg, de creatieve daadkracht van zijn bewoners.

Mijn boodschap is dan ook helder: aan wie Brussel afkraakt – kruip weer onder je steen en blijf daar.

Brussel is geen probleem. Het is een oplossing die wacht op erkenning.

En wij, de Brusselaars, de koningen en zijn koninginnen die de stad dragen, bouwen verder – met of zonder jullie champagneslurpende politici, terwijl de stad smacht naar verandering.