Het brocante­seizoen is aangebroken: ‘Ik vind altijd genoeg rommel om te verkopen’

Het einde van de zomer luidt ook het begin van het brocanteseizoen in. Het moment om oude spullen kwijt te raken, koopjes te doen, of gewoon gezellig met de buren samen te zijn. “Het is toegestaan om te onderhandelen, dat verwachten klanten.”

Het voorbije weekend werd de Louis Bertrandlaan in Schaarbeek omgetoverd tot een gezellige rommelmarkt. Fervente kopers en verkopers geven inkijk in hun strategieën om een goede slag te slaan, al benadrukken ze net zo goed de fijne ontmoetingen die bij zo'n brocante horen.

Leer je buren kennen

“Ik had eigenlijk een yogaweekend gepland, maar dat heb ik afgezegd omdat het samenviel met de brocante. Ik vind dat altijd zo'n fijne dag.” De Nederlandse Leonieke Karlas woont in Schaarbeek. Ze kocht in 2019 een ruime garage en eerste verdieping in de Louis Bertrandlaan. Twee jaar later deed ze voor het eerst mee aan de jaarlijkse brocante. Sindsdien is ze niet meer gestopt.
Op haar stoep heeft ze een tapijt uitgerold en glas-in-loodramen, houten doosjes, tinnen lampen en een keramieken kan uitgestald. “15 euro,” zegt ze tegen een geïnteresseerde man. “Non, c'est trop,” zucht die, maar Karlas kent haar verkooptechnieken. “Er hebben al zeven mensen hem opgetild vandaag,” zegt ze. Zo raakt ze de kan kwijt voor tien euro.

Alles samen staan op de Bertrandlaan zowat vierhonderd kramen uitgestald, met antiek, vinyl, boeken, speelgoed, kleding en klein meubilair. Er wordt verhandeld, uitgewisseld, geflaneerd, en bijgepraat. Soms etaleert zo'n kraam de intimiteit van haar verkopers, van een kerstnegligé tot familie-­erfstukken. “Je hebt plots gesprekken met mensen die je anders nooit ontmoet over alledaagse spullen uit je huis,” zegt actrice Maaike Neuville , die al voor het derde jaar op rij meedoet. Ze woont een paar straten verderop. “Langdurige contacten zijn dat niet, maar ik vind het wel boeiend.”

“Natuurlijk doe ik het voor het geld,” geeft Karlas toe. Soms levert één dag rommel verkopen haar wel 400 euro op. “Ik wil er vooral van af. Ik haal mijn geld eruit zodra ik vind dat ik zelf genoeg van mijn spullen heb genoten,” zegt haar zus Eva. Zij noemt zich de hoarder van de twee. Samen hebben ze nog een antieke bank te koop, die Eva vorig jaar zomaar vond op de stoep in de Kroonlaan. “Ik heb hem in mijn koffer geduwd en wat opgeschuurd,” zegt zij. Met de garagepoort open lijkt het wel een echte etalage.

Toch is de brocante van Schaarbeek meer dan winkeltje spelen, weten ze hier. “Ik heb zo al veel buren leren kennen. Mijn directe buurman had ik nog nooit gezien tot ik in 2021 voor het eerst een kraampje opende,” vertelt Leonieke Karlas. “Nu bak ik pannenkoeken voor zijn kinderen, die straks langskomen. Ik kom ook elk jaar nieuwe dingen te weten over mijn eigen huis.” Zo wist één buurvrouw te vertellen dat er vroeger een lingeriewinkel in Karlas' huidige garage zat. “Een andere buur zei me dat het lang geleden het kantoor van een notaris was. Die woont nog altijd in de wijk,” zegt ze.

“Wat een leuk broekpak,” zegt een klant bij haar kraam. “Dat heb ik zelf eens op de rommelmarkt in de Vlaamsesteenweg gekocht, maar ik draag het nooit,” geeft Neuville toe. “Toevallig bij dat kraam dat elk jaar tegenover restaurant Henri staat? Dat is van een styliste,” weet haar bevriende klant. Jawel, lacht Neuville, precies daar.

Volg de zon

En toch. De komende weken rollen de rommelmarktkramen massaal uit in alle hoeken van Brussel: van de jaarmarkt in Ukkel tot de kermis in de Ossegemstraat. Zo goed als elk weekend van september vinden minstens vijf brocantes in de hoofdstad plaats.

Is dat nieuw? Neen, rommelmarkten zijn al honderden jaren oud in heel Europa. “Alleen noemden we die toen nog oude markten,” vertelde professor stadsgeschiedenis Ilja Van Damme (UAntwerpen) eerder in de VRT-podcast 'Snelle Geschiedenis'. “Dat was een heel courante praktijk voor kledij, textiel, huisraad, meubels. Dat duidt op een aspect van schaarste: er wordt door de geschiedenis heen heel veel hergebruikt en heel zorgzaam omgesprongen met goederen.” Recyclage was in de middeleeuwen de normaalste zaak van de wereld, zelfs voor de rijkere klassen. Van Damme: “Je kon er ook juwelen kopen en veel van onze prachtige Vlaamse schilderkunst werd op die oude markten verhandeld.” Een doek van Breugel noem je niet snel rommel.

Alleen, dat veranderde na de industriële revolutie aan het einde van de achttiende eeuw. “Dan zie je de overvloed- of wegwerpmaatschappij geleidelijk aan tot stand komen,” zegt Van Damme in de podcast, met meer nieuwe producten én een toenemende polarisering ten opzichte van wie die nog niet kan betalen. “En dan duiken begrippen als de luizenmarkt of vlooienmarkt op.” De oude markt werd plots iets voor het armere volk. Verzamelaars vertrokken naar moderne veilinghuizen, weg van de stoep. De rommelmarkt bleef over in de openlucht.

“Maar handelaars kwamen wel met braderieën,” zo weet Martin van Berkel uit de Vlaamsesteenweg. Hij organiseert er de bekende brocante in het derde weekend van september. Telkens overlapt die met Autoloze Zondag, goed voor 15.000 bezoekers per dag. “Wij vierden twee jaar geleden onze honderdste verjaardag en zijn zo de oudst gekende brocante van Brussel. In krantenartikels was in 1923 sprake van een braderie van meer dan een week lang. Zelfs de burgemeester kwam ernaartoe. Alle huizen in onze straat waren toen natuurlijk nog winkels,” zegt hij. En die zetten hun oudere stock op straat, tussen eetkramen en andere animatie door, voor een zomerse uitverkoop.

“Eigenlijk is dat vandaag nog zo, maar dan ook met bewoners bij die hun eigen spullen van de hand doen,” zegt Van Berkel. “Ik herinner me onze brocante eigenlijk alleen maar in de zon. In september is het nog mooi weer en is iedereen terug van vakantie.”

Vraag niet niets

“Ik zoek elk jaar nieuwe spullen in mei en juni en verkoop alles in september en oktober.” De 78-jarige Rosa D'Agostino is al dertig jaar brocanteverkoper in Schaarbeek en omstreken. Ze verkoopt een allegaartje van kringloopvondsten, bollen wol en oude posters in de schaduw van de Sint-Servaaskerk.

“Eigenlijk doe ik het uit verveling,” zegt ze. “Ik werkte vroeger als receptioniste in het Europees Parlement, maar ik ben met pensioen en alleen. Dan schuim ik tijdens mijn weekends liever kringwinkels af dan zomaar thuis te zitten.” Ze heeft een camionette en laat al haar vondsten in dozen zitten, tot ze haar kraam uitstalt. “Dit Boeddhabeeld is wat beschadigd, zie ik nu. Ik knap het liever op om het later proper te verkopen.” Niet voor het grote geld, zegt ze. D'Agostino vraagt er tien euro voor. “Maar mensen moeten ook niet niets verwachten. Sommigen vragen mij om alles voor niets weg te doen.”

Dat vindt ook Leonieke Karlas. “Als iemand maar vijftig cent wil bieden voor een lampje dat voor mij grote emotionele waarde heeft, zeg ik neen. Tja, dan worden mensen weleens boos,” zegt ze. Een antiquair bood 's ochtends vroeg zestig euro voor haar opgeschuurde kofferbank. “Ik weet zeker dat ik er meer voor kan krijgen,” zegt ze.

Martin van Berkel uit de Vlaamsesteenweg tipt zo'n pronkstuk als goede verkooptruc. “Je hebt één of twee eyecatchers nodig in je kraam, die je niet of niet meteen verkoopt,” zegt hij. Een dergelijk stuk lokt volk en kan je gebruiken voor prijsonderhandelingen. “Het is toegestaan om te onderhandelen, dat verwachten klanten.”

Een andere tip is om als verkoper ruim op tijd aan je collectie te denken, zoals Rosa D'Agostino doet. “In onze straat liggen elk jaar écht goede stukken te koop. Dat komt omdat veel buren hun oudere kleding of spullen tijdens het jaar bewust opzijleggen voor de rommelmarkt in plaats van ze weg te gooien,” zegt Van Berkel. Je kunt daarbij een verzameling aanleggen, denk aan platen of posters. Of samenwerken met familie of vrienden.

“Mijn moeder uit Limburg komt haar rommel altijd mee met mij in Brussel verkopen. Zo hebben we dubbel zoveel spullen,” zegt Anne Moermans. Zij hielp vroeger tweedehandsgeboortelijsten samenstellen bij Mic Mac Minuscule en is een fervent bezoeker van rommelmarkten. Zopas verkocht ze zelf een volledig kraam uit op de brocante in de Schaarbeekse Azalealaan, goed voor 260 euro opbrengst. Komend weekend volgt al een tweede lading in de Diksmuidelaan. “Ik weet niet hoe ik het doe, maar ik vind altijd genoeg rommel. Kleding van mezelf of de kinderen, speelgoed, een ouder servies,” zegt Moermans. “Soms geeft mijn schoonzus nog een doos mee.”

In Schaarbeek doet Leonieke Karlas het met wat hulp van haar zus, actrice Maaike Neuville heeft dan weer een speciale cassettecollectie van haar partner Bas Devos uitgestald. “Ik sta alleen op rommelmarkten in Schaarbeek en Evere en ik zoek altijd een partner in crime,” zegt Rachida Ahamdi verderop in de straat. Met de hulp van een vriendin heeft ze een tapijt voor kleding uitgestald en zelfs een koersfiets voor 80 euro. “Je hebt pech, onze mooie dingen zijn al weg.”

Bereid je voor

Dat het snel kan gaan, geldt voor veel populaire plaatsen in Brussel. Wie zeker wil zijn van een verkoopplek, moet er op tijd bij zijn. “Ik moet elk jaar inschrijvingen weigeren,” zegt Van Berkel. “Wij hoeven daarvoor zelfs geen reclame te maken. De organisatie probeert het wel zo goed en zo kwaad als het kan tot de eigen straat of zijstraten te beperken. Onze brocante is nog altijd bedoeld voor de buurt, zodat winkeliers en bewoners met elkaar in contact kunnen komen.” Een trouw koppel tachtigers met antieke prints en enkele gespecialiseerde verkopers krijgen wel nog een plek als die overblijft. “Maar nooit mensen van buiten de buurt,” benadrukt Van Berkel.

Zo zijn er wel meer populaire brocantes in Brussel. De recente jaarmarkt van Jette, bijvoorbeeld, of allerhande kleinere buurt­initiatieven. “Ik ben fan van de rommelmarkt aan Vanderkindere en vind de Diksmuidelaan altijd gezellig. Al ben ik vooral vroeger gestart met verkopen in de Stalingradlaan,” zegt Anne Moermans. Die brocante kan door de lopende metrowerken niet meer doorgaan. “Het aanbod op rommelmarkten in Ukkel is uiteraard volledig anders dan in volksere wijken van Schaarbeek of Molenbeek. Ik zie in elk geval overal een brede mix van klanten: zowel mensen die alles bewust tweedehands kopen, uit noodzaak, als Vlaamse hipsters, moslima's of echte verzamelaars die in je bak elpees komen graven.”

Kan wie daar geen bijzonder verstand van heeft, zich alsnog een oog voor schatten aanmeten? “Ik maak zelf lijstjes in de weken voor een brocante. Zo weet ik wat ik nog kan gebruiken,” zegt Moermans. Op de Louis Bertrandlaan loopt buurtbewoner Guillaume Van Doorslaer met zo'n lijstje in de hand. “Niet dat ik extreem voorbereid ben, ik heb het pas deze ochtend opgesteld,” geeft hij toe. Hij zoekt nog een nachtkastje, schoenenrek en gieter. Bij Leonieke Karlas is het nog niet raak. “Maar ik kom vooral voor de sfeer,” zegt Van Doorslaer. “Je drinkt iets, eet een boudin en komt sowieso mensen tegen,” omschrijft Anne Moermans haar liefde voor de rommelmarkt.

Een Franse radiozender probeerde het onlangs meer poëtisch: het plezier van brocantes werd daar omschreven als een mix van nostalgie, traag geslenter en verrassing. “Een antigif voor de snelle economie, waar spontane gesprekken nog kunnen ontstaan rond een ouderwetse koffiepot of afgedankte wekkerradio,” aldus Radio France. Al spreken ze in Schaarbeek nog niet over diepgaande connecties. “Ik doe het al dertig jaar en ik heb nog geen vrienden gemaakt,” zegt Rosa D'Agostino. “Maar je hebt er wel een kennis bij voor één dag.”