Brusselse formatie leeft weer, maar relaties tussen MR en PS zijn op sterven na dood

De kansen op een Brusselse regering met de MR en de PS blijven slinken, zeker nu Ahmed Laaouej (PS) zijn zinnen zet op een linkse meerderheid terwijl David Leisterh (MR) naar coalitiepartners speurt rond zijn beleidsverklaring. Als beide opties mislukken, komt de centrumpiste weer in beeld. De aandacht is de komende dagen in eerste instantie gericht op de groene familie.

"We vragen ons af wat het eindspel van Ahmed Laaouej (PS) is”, stelde een radeloze Nederlandstalige bron eind vorig jaar, toen de socialistische kopman met zijn veto tegen de N-VA de Brusselse formatie in zijn greep hield. “Behalve dat hij de MR zodanig wil beschadigen dat hij in 2029 minister-president kan worden.”

Zes maanden later maakt niemand in de Brusselse politieke arena zich nog illusies: Laaouej wil gerust al eerder in de cockpit van de Brusselse regering gaan zitten.

De Brusselse PS, waar de ex-burgemeester van Koekelberg de touwtjes stevig in handen heeft, focust daarom op een linkse meerderheid die bestaat uit PS, PTB/PVDA, Ecolo, Groen, Team Fouad Ahidar en Vooruit - goed voor 48 van de 89 zetels in het Brussels halfrond.

Een regering met de PS en de MR, cijfermatig de stabielste optie, lijkt alsmaar ondenkbaarder. “Uitgesloten”, zegt een PS-bron zelfs.

De Franstalige socialisten grijpen de woorden van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez van eind april aan om hun demarche op links te verantwoorden. “Met de PS valt geen deal te sluiten: het is een communautaristische partij die de begroting niet wil aanpakken en werklozen niet wil activeren”, zei de Henegouwenaar toen bij Villa Politica op VRT 1. "De MR heeft op die manier zelf een veto tegen ons gesteld”, klinkt het vandaag aan de Keizerslaan.

'Eigen ruiten niet ingooien’

De formatiepoging van de PS staat voor alle duidelijkheid nog in haar kinderschoenen. Deze week kwamen de zes betrokken partijen samen voor een informele vergadering die zeker uit groene hoek geminimaliseerd wordt. “Een gedachtewisseling”, klinkt het in de entourage van Groen-kopstuk Elke Van den Brandt. “Nog erg prematuur”, laat Ecolo optekenen.

Bij de PS valt alvast op hoeveel geloof in de linkse coalitie er uit de communicatie off the record af te leiden valt. De partij herhaalt dat ze in een sereen klimaat vertrouwen wil creëren bij de mogelijke meerderheidspartners. In de loop van volgende week moet stilaan duidelijk worden of die partijen de stap richting echte onderhandelingen willen zetten.

Zelf wil de PS niet al te veel details kwijt over de inhoud van het budgettair traject waarmee ze op de proppen komt. Lees: waar er bespaard zou worden. “We willen expliciet een meerderheid bouwen rond een begroting, dus we gaan onze eigen ruiten niet ingooien door met cijfers te strooien.” Waar de partij wel alvast de knip in wil zetten, is de overvloed aan gewestelijke organismen.

Groene toegiften

Toch lekten donderdag in Le Soir enkele elementen uit de nota die Laaouej meenam naar de vergadering in het Brussels parlement – meestal een veeg teken. Al ging het enkel over inhoud en niet zozeer over besparingen, wat doet vermoeden dat de PS de nota zelf selectief heeft verspreid.

Dat de PS op een termijn van tien jaar de begroting in evenwicht wil krijgen, was al langer bekend. “We beseffen dat de financiële situatie er heel slecht uitziet”, zegt een bron binnen de partij. “Waarom zouden we ons dan extra pijn doen door met een schema van zeven jaar te werken (zoals de MR voorstelt, JB)?”

Op het vlak van huisvesting zou de partij de huurmarkt nog sterker willen omkaderen. De bouw van nieuwe sociale woningen zou gekoppeld worden aan striktere milieunormen. Een andere toegift aan de groenen is een ecologische herziening van het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP), met meer aandacht voor klimaatverandering en biodiversiteit.

Dat er geen details gelekt zijn over besparingen, lijkt ook een manier te zijn om de PTB/PVDA aan boord te houden. De communisten gaven al duidelijk aan dat ze niet van plan zijn om in een regering te stappen die geen sociaal beleid kan voeren.

Ultieme poging

Tegelijkertijd beseft de PS ook dat de crux van de formatie meer en meer bij de groene familie komt te liggen. Dat blijkt uit de gelekte voorstellen uit de nota van Laaouej en valt ook bij de PS zelf te horen.

Want naast de rode nota buigen de ecologisten zich dezer dagen ook over de beleidsverklaring van de MR. Met die tekst hoopt David Leisterh (MR), bijna een jaar na de verkiezingen, voldoende zieltjes te winnen om alsnog een regering te vormen. Het lijkt zijn ultieme poging.

De vraag is of de methode van de MR dat toelaat. Maandag verwachten de Franstalige liberalen feedback van andere partijen, in de loop van volgende week zou al klaarheid moeten komen over hoe de tekst neergelegd wordt in het Brussels parlement. De MR beoogt dan een debat over de tekst, waar amendementen toegevoegd kunnen worden vooraleer een stemming plaatsvindt.

Onze redactie vangt alvast op dat de tekst voor Défi heel wat eten en drinken bevat. Ook van de N-VA en Open VLD mag verwacht worden dat ze de MR steunen, terwijl Les Engagés momenteel nog niet in haar kaarten laat kijken.

‘Te veel breekpunten’

Dat betekent dat de keuze van de groenen en ook Vooruit doorslaggevend lijkt te worden voor de slaagkansen van zowel de PS-piste als de MR-piste.

Vooruit houdt de rangen alvast gesloten, maar zit sowieso erg gewrongen tussen de PS enerzijds en de banden met de N-VA in de Vlaamse en federale regering anderzijds. Uiteindelijk heeft de Brusselse afdeling meer te winnen bij een alliantie met de PS dan met de N-VA om haar verankering op lokaal te niveau niet te verliezen.

Omdat de PS niet ingaat op het initiatief van de MR, zijn alle ogen de komende dagen gericht op de houding van de groenen. De simpele mathematische realiteit stelt immers dat als de MR de PS niet kan overtuigen, ze naast Défi wel Ecolo nodig heeft.

Aan BRUZZ laat een hoge bron binnen de Brusselse Ecolo-afdeling alvast weten dat de MR-tekst “te veel breekpunten voor links” bevat, zoals de neutraliteit in de openbare dienstverlening.

“De MR heeft hier en daar geprobeerd om de linkse partijen wat te paaien, maar in het algemeen is het too little, too late. Daarnaast stoot de methode ons af. Het lijkt wat op strategie achter de supernota van Bart De Wever tijdens de federale onderhandelingen. Maar: de N-VA was incontournable. De MR is dat in de Brusselse formatie niet. Georges-Louis Bouchez kan wel blijven herhalen dat hij de verkiezingen heeft gewonnen, maar hij kan geen onderhandelingen winnen.”

Ook bij zusterpartij Groen blijft de methode van de MR voor wrevel zorgen en valt er weinig enthousiasme over de inhoud van de beleidsverklaring te bespeuren.

Verzoening in het centrum

De PS ziet het graag gebeuren. Laaouej kan immers schermen met zijn linkse formule die de MR duidelijk onder druk zet. Het was opvallend hoe Bouchez bij aanvang van de persconferentie woensdag niet meteen de eigen beleidsverklaring aansneed, maar ervoor waarschuwde dat de Brusselaars de dupe zouden worden van een ‘anti-Arizona-regering'.

Tegelijkertijd doet de PS uitschijnen dat een mogelijk falen van de linkse coalitie zeker niet aan de socialisten gelegen zal hebben. De zwartepiet doorschuiven naar de halsstarrige communisten wanneer onderhandelingen spaak zouden lopen, zou deel kunnen uitmaken van het draaiboek.

Als ondertussen ook de MR niet aan een meerderheid is geraakt, waar het vandaag naar uitziet, en onderhandelingen op links in duigen zouden vallen, lijkt een verzoening in het centrum het meest plausibele gevolg. Het is een piste die al vaker is opgedoken: PS, Les Engagés, Ecolo en Défi aan de ene kant en Groen, Vooruit en CD&V aan de andere kant, met steun van Fabian Maingain (Lib.res) en Team Fouad Ahidar.

“Laaouej zit er dus in elk scenario comfortabel bij”, zegt een Brussels parlementslid. “In zowel de linkse als de centrumlinkse constellatie, maar ook in de oppositie als gezicht van de weerstand tegen de MR en de N-VA, mocht de gehavende David Leisterh alsnog een regering in elkaar weten te boksen.”