David Leisterh (MR) wil debat openen rond nieuwe verkiezingen: ‘Ik sluit niets meer uit’

Voormalig formateur David Leisterh (MR) wil een debat openen rond nieuwe verkiezingen via een aanpassing van de Brusselwet. “Ik roep niet op tot vervroegde verkiezingen, maar we moeten nagaan of die piste haalbaar is”, zegt het liberale kopstuk in een gesprek met BRUZZ en La Libre Belgique. Constitutioneel duiken er weliswaar een pak obstakels op.

De weg naar een nieuwe Brusselse regering heeft alles weg van een doodlopend straatje. Nu het formatievoorstel van Les Engagés-voorzitter Yvan Verougstraete deze week van tafel werd geveegd door Open VLD-kopstuk Frédéric De Gucht, lijken stilaan alle coalitieopties uitgeput.

Dat beseft ook David Leisterh. 454 dagen na de stembusslag komt de lijsttrekker van verkiezingswinnaar MR daarom met een opvallende verklaring op de proppen.

Drie opties

“We moeten na bijna anderhalf jaar eerlijk alle opties op tafel leggen”, zegt hij tegen onze redactie. “Persoonlijk zie ik er drie. Ten eerste: we gaan verder met allerlei formatiepogingen die nu al meer dan 450 dagen op niets uitdraaien.” Momenteel heeft niemand het formatiestokje in handen, maar Leisterh bevestigt wel dat de informele contacten tussen verschillende partijen nog steeds volop lopen.

"Enkel een creatieve, vernieuwende oplossing heeft nog kans op slagen”, gaat hij verder. “Maar ook in die scenario’s lijken we vast te lopen. Daarom zie ik als tweede optie een zogenaamde 'zwarte zwaan' (een noodsituatie, red) die de veto’s doet sneuvelen. Denk aan de noodregering-Wilmès op het federale niveau tijdens de coronacrisis. Dat blijft natuurlijk een erg hypothetische piste. Vandaag maken de vele schietpartijen en de nakende ratingverlaging blijkbaar al te weinig indruk.”

Een derde optie ligt volgens Leisterh in een aanpassing van de Bijzondere Brusselwet die in 1989 de staatshervorming regelde waardoor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het levenslicht zag. Die wet kan op federaal niveau opengebroken worden, al is dat "technisch en politiek complex”, geeft hij toe.

“Laat me duidelijk zijn: ik roep niet op tot nieuwe verkiezingen. Maar we moeten op zijn minst de optie bekijken. We kunnen op regionaal niveau niet naar de koning als de onderhandelingen vastzitten en er hangt geen zwaard van Damocles boven ons hoofd in de vorm van nieuwe verkiezingen. Die piste moet dus bespreekbaar worden.” Naast de MR zou nog een aantal partijen zo'n scenario genegen zijn.

Tweederdemeerderheid

Op het eerste gezicht lijkt het niet zo moeilijk om die verkiezingen te organiseren. Het Brussels parlement zou met een ruime meerderheid aan het federaal parlement kunnen vragen om de Bijzondere Brusselwet te wijzigen. Daarin staat vandaag dat “het (Brussels) parlement om de vijf jaar volledig (wordt) vernieuwd”.

Je zou daaraan kunnen toevoegen dat, indien er geen regering is na X-aantal dagen, er nieuwe verkiezingen moeten worden gehouden. Het Brussels parlement zou dan geen puur legislatuurparlement meer zijn.

Voor zo'n aanpassing is in het federale parlement boven op een meerderheid in elke taalgroep ook een tweederdemeerderheid nodig. Dat nieuwe parlement zou dan wel maar tot de Europese verkiezingen lopen. Die vallen in mei of juni 2029.

Veel obstakels

Grondwetsspecialist Guillaume Delvaux (UCL) laat zich in een reactie aan BRUZZ sceptisch uit over de piste. Hij kreeg de vraag al enkele keren voorgeschoteld vanuit Brusselse politieke cenakels en ziet te veel obstakels om een dergelijk plan door te voeren.

Het klopt volgens Delvaux dat het federaal parlement via een bijzondere wet aan het Brussels Gewest de mogelijkheid kan geven om de datum van de verkiezingen te wijzigen. Maar daarmee is de kous niet af. “Ten eerste zijn er de Europese verkiezingen,” zegt hij. Volgens de grondwet moeten de nieuwe verkiezingen samenvallen met de dag van de Europese verkiezingen.

Als men hier een wijziging wil aanbrengen, bijvoorbeeld via de Bijzondere Wet op de Brusselse instellingen, dan worden ook de artikels in de grondwet geactiveerd die de verkiezingen van het federaal parlement laten samenvallen met die Europese verkiezingen. “En daar is politiek vandaag helemaal geen consensus over,” zegt Delvaux.

Franse gemeenschap

Daarnaast is er het parlement van de Franse gemeenschap. Dat is deels samengesteld met verkozenen uit het Brussels parlement.

Indien je de samenstelling van het Franse gemeenschapsparlement wijzigt na verkiezingen voor het Brussels parlement, dan krijg je mogelijk een andere meerderheid in de Franse gemeenschap, en dat kan de regering van minister-president Elisabeth Degryse (Les Engagés) in de moeilijkheden brengen. “Een verschuiving van drie zetels in het Brussels parlement volstaat daarvoor al,” berekende Delvaux.

Theoretisch hoeft dat geen probleem te zijn, maar “daar komt nog bij dat de grondwet bepaalt dat een parlement integraal moet worden vernieuwd", aldus Delvaux. "Dit zou een gedeeltelijke vernieuwing zijn van het parlement van de Franse gemeenschap.” Delvaux geeft toe dat hier ook een andere interpretatie mogelijk is, maar het maakt de zaken er toch niet eenvoudiger op.

“Dit zijn toch heel wat obstakels, waardoor nieuwe verkiezingen houden in het Brussels Gewest, vandaag volgens mij niet mogelijk is", besluit Delvaux.

'Tien jaar lopende zaken’

Toch hoopt Leisterh dat hij het debat in gang kan zetten. “Want stel dat we zonder oplossing blijven zitten, en de regering in lopende zaken de rit zou uitdoen tot 2029, dan is dat dramatisch voor Brussel”, zegt het MR-kopstuk.

“Er zullen geen hervormingen uitgevoerd kunnen worden en de financiële situatie zal afgrijselijk zijn. Daarnaast vormt het ook gewoonweg een democratisch probleem. Het is simpelweg niet legitiem dat een regering in lopende zaken na verkiezingen gewoon op post zou blijven tot de volgende verkiezingen.”

Tot slot vreest Leisterh dat, zonder ingrepen in de Bijzondere Brusselwet in 2029, een herhaling (of voortzetting) van de huidige standstill niet uit te sluiten valt.

“We kunnen in 2029 weer een complex resultaat krijgen, terwijl er mogelijk niets veranderd zal zijn aan de spelregels. Dan zitten we straks met tien jaar lopende zaken. Ik sluit niets meer uit. Niemand had in juni 2024 gedacht dat er in september 2025 nog geen nieuwe regering zou zijn.”