Geen linkse coalitie: welke opties blijven over om de Brusselse knoop te ontwarren?

Na het njet van Vooruit tegen de linkse meerderheid vrijdag kijken de Brusselse partijen voorzichtig naar het centrum voor een oplossing van de politieke crisis. Een meerderheid rond de as MR-PS lijkt daarbij de logische optie, al moeten beide partijen dat ook willen erkennen.

Vrijdag heeft Vooruit de stekker getrokken uit de onderhandelingen voor een progressieve meerderheid in Brussel. De Vlaamse socialisten vonden dat PVDA en Team Fouad Ahidar te weinig bereidheid hebben getoond om werk te maken van besparingen en hervormingen bij een eventuele regeringsdeelname.

De poging van Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej om een ‘progressieve coalitie’ op poten te zetten met PS, PTB en Ecolo aan Franstalige zijde en Groen, Team Fouad Ahidar, Vooruit en PVDA aan Nederlandstalige, verliest zo haar meerderheid aan Vlaamse kant.

Maar ook het initiatief van MR om een regering te vormen zonder de PS komt niet van de grond. Ecolo en Défi, beiden nodig voor een meerderheid in zo’n scenario, weigerden begin deze maand om naar een vergadering te komen, omdat ook N-VA was uitgenodigd.

Die vergadering was opgezet door MR, ze wilden er de voorgestelde beleidsverklaring bespreken. Maar ondanks verwoede pogingen van de liberalen blijven beide partijen zich verzetten tegen samenwerking met de Vlaams-nationalisten. MR houdt dan ook vast aan de Vlaamse meerderheid die werd gevormd eind november, mét N-VA.

Daarmee eindigen de projecten van zowel PS als MR waarbij ze hebben geprobeerd een regering te vormen zonder elkaar, op een dood spoor.

As MR-PS

Hoe moet het nu verder met de Brusselse formatie, meer dan een jaar na de verkiezingen? Voor Vooruit is het antwoord duidelijk. Ondanks alle harde woorden en wederzijdse ergernissen moet de volgende Brusselse regering gebouwd worden rond een as van MR en PS.

Ook Ecolo liet maandag weten dat de twee grootste partijen van Brussel ‘hun verantwoordelijkheid moeten nemen’ en met elkaar in gesprek moeten gaan. Bovendien hebben ook de centrumpartijen Les Engagés en Défi eerder aangegeven zo’n scenario te verkiezen. Zaterdag nog stelde Défi dat “MR en PS in veel Brusselse gemeenten hebben aangetoond dat samenwerken mogelijk is. Ze moeten nu dezelfde maturiteit aan de dag leggen op gewestelijk niveau.”

Toch lijkt dat makkelijker gezegd dan gedaan. Zo verklaarde Martin Casier, ondervoorzitter van de Brusselse afdeling van de PS, maandagochtend op BX1 dat MR sinds april niet meer met de PS wil onderhandelen.

Met Ahidar?

In de wandelgangen wordt daarom gefluisterd dat na het stranden van het avontuur met extreemlinks, er in linkse kringen wordt nagedacht over een centrumlinkse piste met PS, Les Engagés en Ecolo, maar zonder MR. Een scenario waarbij Défi en Les Engagés in een regering zouden stappen gesteund door Team Fouad Ahidar, al dan niet in een gedoogconstructie.

Want aan Nederlandstalige kant zijn er, aangezien PS, Ecolo en Défi de N-VA uitsluiten, maar twee opties met een meerderheid; ofwel Groen en Vooruit (6 zetels) aanvullen met de drie zetels van Team Fouad Ahidar, ofwel met Open VLD en CD&V (2+1 zetel). Aangezien Open VLD niet zonder N-VA in een regering stapt, komt deze piste automatisch uit bij de partij van Ahidar.

Een scenario dat op maar weinig enthousiasme kan rekenen, want zo’n constellatie zou slechts beschikken over een heel nipte meerderheid in het Brussels parlement, en niet in de meerderheid zijn in bepaalde parlementaire commissies. Dat zou het parlementaire werk stevig bemoeilijken. Het leunt bovendien op parlementaire steun van Olivier Maingains nieuwe partij lib.res, die net ontstond na een breuk met Défi.

Bij Les Engagés klinkt bovendien stevige twijfel over TFA. Al verklaarde Brussels partijleider Christophe De Beukelaer begin deze maand op LN24 dat hij de partij van Ahidar niet bij voorbaat uitsloot, op voorwaarde dat ze “stevige garanties” konden bieden over het bewaken van de levensbeschouwelijke neutraliteit van de staat. Toch zouden zij niet de enigen zijn die Ahidar moet overtuigen, net na de verkiezingen kondigde de partij Défi een expliciet veto af tegen Team Ahidar, dat tot nader order van kracht blijft.

Terug naar af

De Beukelaer verklaarde begin juni ook dat zijn partij toch de voorkeur blijft geven aan een verenigd initiatief vanuit PS én MR, wat feitelijk zou neerkomen op de coalitie die in augustus vorig jaar aan gesprekken begon. Andere scenario's waarbij Open VLD haar eis zou laten vallen om niet in een regering te stappen zonder N-VA, of waarbij de PS hun veto tegen de partij van de premier toch zouden laten varen, zouden het aantal mogelijkheden stevig uitbreiden, maar zijn voorlopig niet aan de orde.

Alle pistes voor een meerderheid lopen vast op een veto. Misschien daarom opende Ans Persoons maandag in een interview op BX1 de deur naar een ander scenario dat niet voor de hand ligt: dat van een minderheidsregering. Op de vraag of ze zich een Brusselse regering kon voorstellen die geen meerderheid had aan Nederlandstalige kant, antwoordde ze. “Na het jaar dat we achter de rug hebben, denk ik dat we open moeten staan voor alle mogelijkheden. Voor mij is dit niet langer uitgesloten, want we moeten vooruit, we moeten een regering vormen.”

Een minderheidsregering is een regering die niet over een meerderheid beschikt in het parlement. Zo’n regering moet voor de vertrouwensstemming en alle wettelijke initiatieven steeds op zoek naar extra stemmen buiten de besturende coalitie.

Stabiliteit

Dat kan met een vaste partner, dat zou een zogenaamde ‘gedoogconstructie’ kunnen zijn, of telkens met een wisselmeerderheid. Zo’n constructie is nog maar zeer zelden gebruikt in België, en nog nooit op regionaal vlak. Maar het komt vaker voor in het buitenland, bijvoorbeeld in Spanje, Portugal en Zweden. Andere partijen zijn dan ook uiterst sceptisch voor deze piste. Daar klinkt het dat Brussel vooral nood heeft aan een stabiele coalitie, en dat zo’n minderheidsoptie dat niet zou bieden.

Persoons zelf wenste na het interview niet in te gaan op dat scenario. “Die discussie is in onze ogen vandaag niet echt de essentie, het is ook niet zo dat we ook maar enige plannen hebben voor een regering zonder Nederlandstalige meerderheid”, zo liet haar woordvoerder weten aan BRUZZ.

In de zoektocht naar een meerderheid verklaarde de MR zaterdag op sociale media dat ze tegen het midden van de week met een aanvullende budgettaire nota zouden komen als reactie op de ratingverlaging. Die zou voor de partij mee de basis moeten vormen van verdere regeringsonderhandelingen, en zou verstuurd worden naar alle ‘democratische partijen’, zo klonk het.

Naast het budgettaire initiatief van MR is het momenteel onduidelijk vanuit welke hoek de volgende poging ondernomen zal worden om de politieke knoop in Brussel te ontwarren. Na het linkse initiatief van PS en de eerder rechtse voorstellen van de beleidsverklaring van MR, denken sommigen dat het niet slecht zou zijn om een centrumpartij zoals Les Engagés opnieuw aan zet te laten. Al klinkt vooral alom de inschatting dat de partijen tijd nodig hebben om de resterende opties te bekijken.