Hoe Brussel worstelt met zijn steeds groter tekort

De Brusselse regeringsvorming zit helemaal in het slop. Er gaan stemmen op om toch al aan een volwaardige begroting te beginnen, maar ook daarover raken de verschillende partijen niet op één lijn.

Georges-Louis Bouchez weigert op te geven. Die minderheidsregering van MR en Les Engagés met Groen, Open VLD, N-VA en Vooruit moet er komen. De mediagenieke MR-voorzitter lijkt vandaag de enige die daar nog echt in gelooft. Zelfs binnen zijn eigen partij zijn er twijfels. Hij heeft voor die constructie de steun nodig van Défi, maar dat houdt de boot af.

Sinds de PS een MR-lid heeft afgesnoept, is de minderheidsregering dood, zo klinkt het bij verschillende partijen, zoals Open VLD en Les Engagés.

Georges-Louis Bouchez hoopte aan een meerderheid te komen, met onthoudingen en met de steun van ex-Vlaams Belang-parlementslid Sonja Hoylaerts. “Maar elk voorstel van een ordonnantie moet eerst in een commissie van het Brussels parlement worden goedgekeurd,” zo zegt een bron. “Sinds Défi geen stemrecht meer heeft in die commissies (omdat Fabian Maingain is opgestapt, red.), is er ook geen rechtse meerderheid meer in die commissies, en kunnen de linkse oppositiepartijen elk voorstel tegenhouden. Dit is niet werkbaar.”

'Meerderheid met PS niet mogelijk'

Bouchez rekent voor zijn minderheidsregering ook op de steun van de PS om de ministers in de regering voor te dragen. Voor die voordracht is immers een meerderheid nodig in de Franstalige taalgroep. De PS heeft al laten weten dat ze die steun zou geven, om zo de weg te kunnen vrijmaken voor een minderheidsregering van MR en Les Engagés. “Maar zal de PS dat ook écht doen, als puntje bij paaltje komt, en als daar een rechts meerderheidsakkoord ligt?” klinkt het bij een andere bron. “Dat is toch heel riskant.” Volgens sommigen heeft de PS haar voornemen zelf al laten varen.

Intussen heeft Bouchez de formatie alleen maar ingewikkelder gemaakt door te zeggen dat de PS niet in de regering mág. “Een meerderheid met de PS is niet mogelijk, want de partij is communautaristisch, wil geen budgettaire hervorming of activering van de werklozen,” zo zei hij in 'Villa Politica'.

Bloedrode cijfers

Bij de meeste waarnemers klinkt het nochtans dat MR en PS weer aan tafel moeten. “Zij hebben om de eerste plaats gestreden. Zij konden tot voor kort wel door één deur, waarom zou dat nu niet meer kunnen? Bovendien werken ze in tal van grote gemeenten samen, zoals onlangs nog in Schaarbeek.”

De logica zou nu zijn dat Bouchez zijn opdracht teruggeeft, en dat bijvoorbeeld PS-voorzitter Ahmed Laaouej het veld in wordt gestuurd. Maar het lijkt erop dat de MR het stokje in handen wil houden. En dus kan er niets bewegen.
Parallel aan de regeringsvorming, die stilaan meer weg heeft van steriele spelletjes die niemand nog echt kunnen boeien, baren vooral de Brusselse financiën zorgen.

Nieuw is dat niet. De cijfers kleuren bloedrood. Het voorziene tekort voor de begroting 2024 was 1,3 miljard euro, maar uit de laatste cijfers blijkt dat dat eerder een tekort van 1,5 miljard euro zal zijn. Dat komt vooral door tegenvallende inkomsten, Renolution (energiepremies) en uitgaven voor Oekraïense vluchtelingen.

Gebakken lucht

Het voorspelt niet veel goeds voor de begroting 2025. Daar wordt nu uitgegaan van een tekort van 1,6 miljard euro, maar bij de laatste stemming over de voorlopige twaalfden bleek dat het ritme van de 1/12de per maand niet haalbaar is, onder meer door indexeringen en vakantiegeld voor het personeel. Het werden voor het eerste semester 8/12den in plaats van 6/12den. Een fikse overschrijding dus. De kans dat dat tekort een stuk hoger zal liggen is niet gering.

Minister van Begroting Sven Gatz (Open VLD) beseft dat. Hij heeft daarom een nota klaar aan de regering met nieuwe bewarende maatregelen. Hij noemt het zelf geen besparingen, maar alles wat binnen de contouren van een regering in lopende zaken kan gebeuren om de uitgaven onder controle te houden. Het gaat om investeringen spreiden in de tijd, de onderbenuttingen van 2024 vasthouden, om een inkrimping met 15 procent van de subsidies en hij wil de vinger op de knip voor het personeelsbeleid.

Bij Vooruit zijn ze alvast niet onder de indruk van de nota van Gatz. Persoons vindt de methode van Gatz ook niet de juiste. Zij ijvert ervoor dat de regering een volwaardige begroting uitwerkt en dan samen een meerderheid zoekt in het parlement. “Minister-president Rudi Vervoort en begrotingsminister Sven Gatz kunnen dat samen doen,” zegt ze.

Schietschijf

Eerder al had grondwetspecialist en minister van Staat Johan Vande Lanotte die piste opgeworpen. Vanuit het belang van de Brusselaar moet die Brusselse regering haar verantwoordelijkheid nemen en een begroting opmaken. “Dat kan perfect,” zo zei hij aan BRUZZ.

Gatz zelf gelooft daar niet in. Hij wil geen “blauwhelm spelen tussen MR en PS,” zo zegt hij. Hij vreest ook voor politieke schade. “Stel dat ik een zware sanerings­begroting voorstel, wat ik perfect zou kunnen, dan ben ik vervolgens politiek de schietschijf. Nee, in die val trap ik niet.”

Ook ontslagnemend Ecolo-minister Alain Maron gelooft niet in de piste van een volwaardige begroting. “Als je een begroting kunt opmaken, en dus politieke keuzes maakt, wat heb je dan? Een meerderheid, en dus een regering.” Hij noemt die piste dan ook niet serieus.

Metro 3

Maron is wel bereid om de nota van Gatz te bespreken, en mee te kijken hoe de Brusselse financiën in het gareel kunnen worden gehouden, maar hij heeft ook enkele stevige punten van kritiek op de nota van Gatz. Onder meer op het vlak van het personeelsbeleid. Sven Gatz stelt voor om voor het personeelsbeleid de strikte 1/12den te hanteren. Dat betekent dat er voor vakantiegeld en indexeringen geen ruimte meer is. “De ultieme consequentie daarvan is dat er personeel moet worden ontslagen,” zegt Alain Maron. “Dan zeggen wij neen. Dat is geen beslissing die een regering in lopende zaken kan nemen.”

Maron ziet een opmerkelijke tegenspraak in de nota van Gatz. De begrotingsminister stelt voor om het investeringsritme voor tunnels, openbaar vervoer, sociale huisvesting, et cetera, ook terug te brengen naar 1/12de. Om zo de uitgaven onder controle te houden. “Wel, laten we dat dan ook voor de metro doen.”

Gatz stelde bij BRUZZ voor om de eerste fase van metro 3 alvast af te werken. Alain Maron: “Dat kost 700 miljoen euro. Is dat een uitgave die een regering in lopende zaken kan doen? Ik denk het niet. Moeten we dan het Zuidpaleis afbreken en heropbouwen? Ik denk het niet. Dat kost miljoenen. Daarover kan alleen de volgende regering beslissen.”