Neemt De Gucht het heft nu zelf in handen? ‘Hij zal van een kale reis terugkomen’

De Brusselse formatie is dood, lang leve de Brusselse formatie. Nu Open VLD het voorstel van Yvan Verougstraete met de grond gelijk heeft gemaakt, geeft de liberale kopman Frédéric De Gucht aan dat hij zelf de handdoek wil opnemen. Daarvoor kijkt hij nadrukkelijk naar een samenwerking met de federale regering, maar bij zijn Brusselse collega’s kan hij op steeds minder krediet rekenen.

Herhaaldelijk gaf facilitator Yvan Verougstraete (Les Engagés) tijdens zijn poging om de formatie te reanimeren toe dat hij geen baguette magique heeft, een toverstokje om de Brusselse formatie mee op te lossen. Daarom gaf de Woluwenaar de voorkeur aan inhoudelijke- en begrotingsgesprekken om een toekomstige formateur van zoveel mogelijk materiaal te voorzien in de odyssee richting een nieuwe Brusselse regering.

Toch verscheen Verougstraete maandag, in een haast presidentiële setting, met een coalitieschema op het toneel van het Brussels parlement. Tot niemands verbazing greep hij terug naar de constellatie met MR, PS, Les Engagés enerzijds en Groen, Open VLD, Vooruit en CD&V anderzijds.

Om de MR perspectief te geven op het minister-presidentschap, moest ze haar staatssecretaris afstaan aan CD&V, aangezien er voor de Nederlandstaligen drie zitjes gereserveerd zijn in de regering.

De PS moest dan weer een staatssecretaris opgeven om haar eis ingewilligd te zien: een regering zonder de N-VA. Die post zou naar een Franstalige figuur uit het middenveld gaan met een “economische affiniteit”.

Niets in de pap te brokken

Tot daar de magie. De N-VA zelf bleef buitenspel staan in het voorstel. De partij van premier Bart De Wever zou wel in de GGC, waar de gemeenschapsbevoegdheden besproken worden, mogen figureren via Vlaams minister van Brussel Cieltje Van Achter. Maar dat is, zacht gezegd, een erg magere pleister op de wonde.

Met die demarche wist Verougstraete dat hij de PS niet zou schofferen: in de GGC gaat het bijvoorbeeld over de kinderbijslag en allerlei vormen van zorgverlening, niet de zwaardere dossiers waarover op regeringsniveau beslissingen vallen.

En vooral: Van Achter zou er, zoals in de Brusselwet omschreven staat, de vergaderingen bijwonen “met raadgevende stem”. Lees: niets in de pap te brokken hebben.

Oud vuil

Verougstraete hoopte tegelijkertijd dan weer dat Open VLD die opening zou lezen als een rol voor de N-VA in de Brusselse meerderheid. Quod non.

De Gucht herhaalde tijdens een persconferentie dinsdag dat hij de Nederlandstalige meerderheid die vorig jaar met Groen, N-VA, Open VLD en Vooruit werd gevormd, maar waartegen de PS – alsook Ecolo en Défi - zich verzet, niet overboord wil gooien. Toch onderhandelden twee van die partijen ondertussen al met de PTB/PVDA en Team Fouad Ahidar.

Tegelijkertijd zette hij het voorstel van Verougstraete bij het oud vuil. Het geschuif met postjes noemde De Gucht een voorstel “waar surrealist Magritte jaloers op zou zijn en Kafka van zou verbleken”.

Inhoudelijk ziet Open VLD geen sporen van haar krijtlijnen op het vlak van een efficiëntere overheid, een resultaatgericht activeringsbeleid en een aantrekkelijkere stad voor de middenklasse. Tweemaal gebuisd.

Of om het met de parler-vrai te zeggen waarmee de gedoodverfde volgende Open VLD-voorzitter zich al naast toekomstige collega’s als Sammy Mahdi (CD&V) of Conner Rousseau (Vooruit) plaatst: “Ofwel nemen ze onze eisen serieus, ofwel is het zonder ons. We willen niet met de broek op onze enkels naar de onderhandelingstafel gaan om dan naakt buiten te komen.”

Moinil

Ondertussen blijft de N-VA nodig, vindt De Gucht. Of beter gezegd: omdat Brussel in zijn veiligheidsaanpak, wat betreft begroting, maar ook op het vlak van institutionele hervormingen sterk afhangt van bevoegdheden op het federale niveau, is vooral een link met de Arizona-regering nodig.

“Als het niet lukt om de N-VA in de Brusselse regering te krijgen, hebben we op z’n minst garanties op papier nodig van de federale regering op het vlak van bijvoorbeeld de begroting, fiscaliteit, en veiligheid”, gaf De Gucht aan.

“Ik hoor dat de Brusselse procureur des Konings Julien Moinil met 10 miljoen euro al een verschil kan maken. Wel, dat geld moet van het federale niveau komen. Er was beter daarover onderhandeld met minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) in plaats van met dit coalitievoorstel op de proppen te komen.”

Arizona-regering

De Gucht beseft dat een regering met de N-VA onmogelijk blijft zolang er geen Franstalige meerderheid bestaat die instemt met Brusselse machtsdeelname voor de grootste partij van het land.

Maar hij zet wel de deur op een kier om, zoals bijvoorbeeld Les Engagés en ook de PS eerder al suggereerde, het stokje in de Brusselse formatie over te nemen. En in dat geval kijkt hij uitdrukkelijk naar de Arizona-regering.

“Dan zal ik rechtstreeks contact opnemen met het federale niveau. Vandaag bieden de partijen die wel betrokken zijn bij de Brusselse formatie en in de federale regering zitten, niet voldoende garanties om bijvoorbeeld op het vlak van veiligheid voor vooruitgang te zorgen. Kijk naar de fusie van de Brusselse politiezones, waar blijkbaar alle burgemeesters van de MR en Les Engagés tegen zijn.”

“Dus ofwel zit de N-VA mee aan tafel in Brussel, ofwel heb ik garanties van de federale regering – en dus ook van de N-VA – nodig om onze prioriteiten vertaald te zien in Brussel”, herhaalt De Gucht.

'Moeras’

Het is nog niet duidelijk of De Gucht zich effectief wil wagen aan een zoveelste hoofdstuk in de dramatische Brusselse formatie. Zowat alle mogelijke coalitiepistes zijn immers al getest en weer begraven. Bovendien lijkt het er niet op dat hij snel veel medestanders zal vinden op het eigen niveau – het Brusselse.

Zo vindt Les Engagés dat de beslissing van De Gucht “indruist tegen het belang van de Brusselaars”. “Open VLD vraagt inhoudelijke onderhandelingen, maar weigert zelf aan tafel te gaan zitten om over de inhoud te onderhandelen. Niemand begrijpt dat”, aldus partijvoorzitter Verougstraete.

Bij Défi en ook bij de PS beschouwen ze de houding van De Gucht als onverantwoord. “Hij wou zich eerst binnen zijn partij profileren door vast te houden aan de N-VA en wil zich nu verder in Vlaanderen op de kaart zetten”, klinkt het intern bij de PS. “En ondertussen denkt hij dat de premier hem cadeaus gaat geven? Hij kent de premier blijkbaar nog niet.”

Défi-kopstuk Bernard Clerfayt leest evenzeer regelrechte profilering in de houding van De Gucht. “Om zijn kansen op het voorzitterschap van Open VLD niet te schaden, laat De Gucht Brussel in het moeras achter.”

'Onder de bus gegooid'

Ook aan Vlaamse kant sparen enkele vooraanstaande Nederlandstalige bronnen de kritiek niet.

“Ik zou zeggen: doe maar, neem het heft in handen. Maar alleen als hij echt bereid is om een compromis te zoeken – dat is vandaag niet het geval. Bovendien: als hij gaat aankloppen bij De Wever, zal hij van een kale reis terugkomen, denk ik”, zegt een Vlaams-Brusselse partijtopper.

“Het voelt niet goed”, klinkt het nog bij een ander kopstuk aan Nederlandstalige zijde. “Laten we over inhoud en hervormingen praten, maar dan wel aan tafel. Niet op een persconferentie waar alles en iedereen onder de bus gegooid wordt.”

Bij verschillende partijen leeft nu de hoop dat de MR de mouwen opstroopt om in een coalition of the willing te sleutelen aan een inhoudelijk akkoord met de zes overblijvende partijen uit de meerderheid van Verougstraete, al beschikken die met Groen, Vooruit en CD&V niet over een meerderheid aan Nederlandstalige kant.

De vraag is dus waar zo’n oefening naartoe kan gaan, want Open VLD past voor gedoogsteun en Team Fouad Ahidar wordt verguisd door de MR. David Leisterh (MR) heeft bovendien duidelijk gemaakt dat hij pas opnieuw in beeld wil verschijnen wanneer er een meerderheid is in beide taalgroepen. Daar zijn we, 450 dagen na de verkiezingen, na vandaag weer wat verder van verwijderd.