BIG CITY. Wat is de link tussen de basiliek van Koekelberg en Montmartre?

De voorgevel van de basiliek van Koekelberg en die van Montmartre lijken wel op elkaar. Hoe komt dat? Is Koekelberg het Montmartre van Brussel en de basiliek onze eigenste Sacré-Coeur?

Het was in ieder geval het opzet. Met het koninklijk paleis op de Kunstberg, het Justitiepaleis aan Poelaert en de basiliek op de Koekelbergse hoogvlakte, wou koning Leopold II op drie bergen drie gebouwen, die alle drie symbool stonden voor een verschillende macht. Met als inspiratie, de stedenbouw in Parijs.

Het draaide wel wat anders uit dan wat de omstreden vorst eerst voor ogen had. Dat ene plateau in Koekelberg was de uitgelezen plaats om een monument op te bouwen. Door de hoogte zou het een bouwwerk zijn dat je kon zien vanuit verschillende punten in de stad. Het eerste idee was een pantheon: een monument om nationale heden te eren en een plaats waar ook Belgische grootheden begraven konden worden.

Leopold II veegde dat plan van tafel. In zijn stedenbouwkundige grootheidswaanzin leek dit hem de ideale plaats om een gigantische kerk te bouwen. Zijn bekende fascinatie voor Parijs werd ook hier duidelijk. De kerk moest een centraal punt worden in de stad, waaruit verschillende grote lanen vertrokken. De Champs-Élysées zijn dan niet ver weg. In dat opzicht is het zeker geslaagd. Van op de berg van de Kruidtuin prijkt de Basiliek op het einde van de laan, die nog steeds naar koning Leopold II vernoemd is.

Als voorbeeld voor de kerk had hij de Sacré-Coeur van Montmartre in het achterhoofd. De basiliek is trouwens ook gewijd aan de Heilig Hartverering, waarbij het eren van Jezus centraal staat. Het werd dus geen pantheon, maar een grote kerk in gotische stijl. In 1905 werd met de bouw van de fundamenten begonnen. De dood van de koning, en vooral de Eerste Wereldoorlog dwarsboomden de plannen. Het geld was op.

Van gotiek naar art deco

Na de oorlog begon de zoektocht naar een nieuwe architect, die een nieuw ontwerp zou uittekenen. Het oog viel op Albert Van huffel. Een beetje een vreemde keuze, want hij had geen diploma architectuur en geen katholiek onderwijs genoten. Een visie voor een nieuw ontwerp had hij echter wel. Hij gooide het over een volledig andere boeg. Geen gotiek, maar een stijl die het meest aanleunt bij art deco.

De grootsheid van het project bleef wel: het was onmogelijk om het gebouw in een keer af te werken. In 1930 begon de bouw op de fundamenten van de eerste kerk. Niet alleen Leopold zou de Basiliek nooit verwezenlijkt zien, ook Van huffel overleed voordat de kerk afgewerkt was. Hij stierf in 1935. Het verhaal gaat dat hij er ook mentaal onderdoor was gegaan.

Mocht hij het einde gehaald hebben, zou hij 93 geweest zijn. Want het duurde van de eerste steen in 1905 tot het bevestigen van de koepel in 1970, vooraleer de basiliek helemaal af was. Je zou kunnen stellen dat we in Brussel niet onze eigen Sacré-­Coeur, maar wel een Sagrada Família hebben.

• VOLGENDE KEER Hoe vers is de vis in de restaurants aan de Vismarkt?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City

Welke vraag wil jij graag beantwoord zien?