JOUW VRAAG. Hoeveel leegstand bestaat er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest?

Voor woningen blijft het moeilijk exacte cijfers over de leegstand te vinden. Brussel zelf werkt met een schatting. Voor winkelpanden en kantoorruimtes zijn er wel precieze cijfers beschikbaar.

Maar laten we eerst bepalen wat leegstand precies is. De overheid hanteert drie criteria. Wat is de oorspronkelijke bestemming of functie van het gebouw? Wordt minstens de helft van de totale oppervlakte van het gebouw niet (meer) voor die functie gebruikt? Is dat al minstens twaalf maanden aan een stuk het geval? Als op die laatste twee vragen het antwoord “ja” is, dan wordt dat gebouw als “leegstaand” beschouwd.

Elke grote stad kent leegstand, dat is bijna onvermijdelijk. In Brussel hadden vooral de winkelruimtes enkele slechte jaren. Sinds 2011 steeg het aantal leegstaande winkelpanden elk jaar. Begin 2017 stonden er volgens een rapport van Atrium 3.001 handelspanden leeg op een totaal van 23.726. De cijfers voor verschillende wijken kunnen daarbij erg afwijken: in de Marollen loopt de leegstand op tot 22,9 procent, terwijl de Nieuwstraat er nauwelijks last van heeft.

Voor de kantoren bedroeg de gecommercialiseerde leegstand - de kantoren die te koop of te huur staan - 7,9 procent in 2016. Ook hier verschilt het percentage leegstand naargelang van de locatie. In de Europese wijk daalde de leegstand sinds 2009 van 9,8 naar 5,9 procent in 2016. Het gebied Tweede Kroon Zuid-West, waartoe delen van Anderlecht en Ukkel behoren, kende een stijging van 12,2 procent in 2009 naar 16,1 procent in 2015 (meest recente cijfers).

Door wisselende bezettingen, door afbraak van kantoorgebouwen en door nieuwbouw kunnen die cijfers in relatief korte tijd veranderen: als er meer gebouwen op de markt komen, kan dat meer leegstand betekenen. Door kantoorgebouwen naar woningen om te zetten, daalt die ‘voorraad’.

Voor woningen houdt het Brussels Gewest voorlopig een schatting van vijftien jaar geleden aan die stelt dat er “tussen de 15.000 en 30.000 woningen leegstaan”. Fotios Topalidis van de Cel Huisvesting bevestigt dat het moeilijk blijft om precieze gegevens te verkrijgen: “We proberen na te gaan hoeveel water- of elektriciteitsmeters geen of zeer weinig activiteit vertonen. Er is daarbij echter een enorm verschil tussen de cijfers die die twee methodes geven.” Zeker is wel dat de leegstand bij woningen verder gaat dan de particuliere eigenaars: ook bij sociale woningen is er heel wat leegstand.

Brussel wil de leegstand tegengaan door eigenaars van leegstaande panden te beboeten. De inningscijfers liggen echter relatief laag, er is dus eerder sprake van een dreigmiddel. Verschillende organisaties houden zich met leegstand bezig: Lancelot laat mensen “legaal kraken”. Entrakt geeft leegstaande panden een tijdelijke invulling als woning, atelier, kantoor of pop-up. Vzw Toestand wil leegstaande of vergeten gebouwen reactiveren als tijdelijke socio-culturele centra. De gemene deler: bij elk van deze initiatieven krijgt leegstand een positieve invulling of oplossing.

VOLGENDE WEEK: Waarom telt het Brussels parlement 89 leden?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie via het formulier hiernaast. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.