Hotel Mercure: kleine broer van het Klein Kasteeltje in Evere

Net voor de jaarwisseling opende in Evere een nieuw noodopvangcentrum voor asielzoekers in ons land. Hotel Mercure, een gesloten hotel in de Jules Bordetlaan, heeft plaats voor 400 mensen. Dat moet het Klein Kasteeltje in het stadscentrum helpen ontlasten. BRUZZ bezocht het nieuwe centrum, uitgebaat door medewerkers en vrijwilligers van het Rode Kruis.

“Ik heb me gisteren aangemeld in het Klein Kasteeltje. Zij hebben me na de middag naar hier gestuurd. Ik kreeg een busticket en een routeplannetje, maar ik ben toch verloren gelopen,” vertelt de 26-jarige Ivan. "Ik weet niet goed waarom ze ons buiten Brussel sturen, maar er was wellicht niet genoeg plaats." Ivan vluchtte uit zijn thuisland Kameroen met de truck via Nigeria en Niger, te voet door Algerije en Libië en met de boot naar Italië. Nu zoekt hij asiel in België. “In Kameroen word ik bedreigd door mijn schoonfamilie.”

Met de hulp van enkele voorbijgangers vond Ivan dan toch de weg naar zijn nieuwe, tijdelijke opvangplek in Evere. In Hotel Mercure zijn samen met Ivan donderdag opnieuw een 30-tal mensen toegekomen.

In totaal verblijven er nu een 150-tal mensen, sinds de opening op 29 december. De nieuwe bewoners krijgen vrijdagochtend allemaal een korte infosessie in een zaaltje. “We leggen hen de huisregels uit, zoals onze vaste etenstijden,” zegt medewerker Elie Joel Nzeyimana van het Rode Kruis, die infobrochures uitdeelt aan de nieuwe bewoners. “Er is ook een sociaal begeleider aanwezig voor vragen over hun dossier. Maar aangezien dit een transitcentrum is, wordt die begeleiding minder gebruikt.”

Kort verblijf

Een transitcentrum, dat wil zeggen dat de focus op de doorstroom ligt. In de regel zullen de bewoners hier niet erg lang blijven: de bedoeling is om iedereen op enkele weken tijd door te verwijzen naar een van de permanente opvangstructuren in ons land. Een rol die normaal voor het Klein Kasteeltje is weggelegd, maar de voorbije maanden werd dat aanmeldcentrum overstelpt met nieuwe aanvragen. De opvangcapaciteit in ons land was te klein om alle asielzoekers in de wachtrij te helpen. Een deel van hen moest daardoor noodgedwongen op straat slapen. Hotel Mercure in Evere moet nu een tijdelijke buffer bieden.

“Dit is het verlengstuk van het Klein Kasteeltje. Mensen komen hier naartoe na de introductie van hun asielaanvraag,” zegt Hanne Michiel, adjunct-verantwoordelijke voor het hotel bij Franstalige Rode Kruis. Er is plaats voor 400 personen verdeeld over 100 kamers.

“Dat is een uitdaging. Wij hebben nog nooit een aankomstcentrum uitgebaat, alleen onthaalcentra waar mensen doorgaans langer blijven. We moesten ons dus wat heruitvinden,” zegt François Romedenne, adjunct-directeur van het departement asielopvang bij het Rode Kruis. “Wij kunnen de mensen bijvoorbeeld geen gedetailleerde, individuele begeleiding geven. Daar is geen tijd voor. Onze sociale begeleiders geven alleen algemene informatie.”

Veel activiteiten voor de bewoners zijn er ook nog niet. “Vanuit onze aanmeldcentra doen we soms vrijwilligerswerk bij verenigingen in de buurt, maar dat gaat niet als ze hier zo kort blijven,” zegt Romedenne. Er wordt voorlopig gedacht aan een pingpongtafel en volgende week wordt alvast het wifi-netwerk uitgebreid. Dat werkt nu nog niet op de kamers.

Snelle opstart

Het Rode Kruis moest hier dan ook redelijk snel handelen. De beslissing om het centrum op te richten viel begin december, de sleuteloverdracht volgde 19 december. “We hebben dit hotel op tien dagen tijd ingericht tot een volwaardig opvangcentrum,” zegt Hanne Michiel. Alle dubbele bedden uit de hotelkamers zijn vervangen door twee metalen stapelbedden en in de plaats van stoffen matrassen kwamen er meer hygiënische plastieken exemplaren. Elk verdiep heeft een gemeenschappelijk salon.

In de lobby op het gelijkvloers zitten heel wat mannen op hun gsm te scrollen. De wifi doet het alleen beneden. “Dat is het enige lastige,” zegt de Syriër Saad, 35 jaar oud, terwijl hij met zijn kersverse kamergenoten aan het babbelen is. Saad verbleef al acht jaar in Duitsland, maar kreeg daar geen asiel. Hier heeft hij al twee nachten goed geslapen. “Wat ik nu in België ervaar, is veel beter dan de opvang in Duitsland,” vindt hij.

Alleenstaande mannen

Van het 150-tal bewoners is de meerderheid alleenstaand en man. Zij krijgen vaak geen voorrang in de permanente opvangcentra. De meesten zitten alleen of in groepjes te roken of zitten samen in de lobby, hun kamer of in de hotelgangen. Toch loopt ook een jonge moeder met een peuter en baby op de arm in de hal van Hotel Mercure. Zij is gisteren aangekomen en krijgt haar infobrochure in het zaaltje, maar ze wil liever niet reageren. Volgens het Rode Kruis verblijven er nu drie gezinnen in het hotel en nog eens 10 à 12 niet-begeleide minderjarigen. De rest zijn jonge mannen.

“Ik ben al sinds 2014 in Europa. Ik kwam met de boot toe in Italië en bleef dan twee jaar in Nederland,” vertelt Tarif (29) uit Syrië, die woensdag toekwam in het hotel. Hij kreeg zowel in Italië als Nederland geen asiel, maar wil het nog een keer proberen in België. “Ik hoor van enkele Syrische vrienden, die hier asiel kregen, dat België de Dublinregels iets losser behandelt. Daar ligt mijn hoop.”

Extra capaciteit

Zekerheid heeft Tarif daarop lang niet. Nog deze vrijdag kondigde staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) aan dat hij de termijn voor zogenaamde Dublintransfers (die voorzien in een terugkeer naar het eerste land van aankomst in de Europese Unie. Volgens de Dublinregels moeten vluchtelingen hun asiel in dat land aanvragen en afwachten, red.) verlengt van zes naar achttien maanden. Zo kan ons land die mensen nog tot anderhalf jaar na hun aanvraag in België terugsturen binnen de EU. “Anders blijven zij in een opvangplaats zitten van iemand die hier voor het eerst aan de deur van het Klein Kasteeltje aanklopt,” zegt Mahdi. Verder heeft Fedasil de voorbije maand bijna duizend extra opvangplaatsen gecreëerd.

Het Rode Kruis plant zelf nog duizend extra opvangplaatsen tegen eind juni, zegt François Romedenne. “Het aantal asielaanvragen is nog niet even hoog als tijdens de opvangcrisis van 2015, maar het stijgt wel weer opvallend sinds een jaar. De coronacrisis heeft mensen niet verhinderd om te vluchten uit hun land. Het heeft alleen het aankomen bemoeilijkt,” zegt Romedenne. “Zo krijg je nu een bottleneck. We weten niet of we al op het hoogtepunt zitten.”

Juni 2023

De buffercapaciteit blijft alvast nog een tijdje open. “Asielaanvragen fluctueren, maar de Europese cijfers geven aan dat er niet onmiddellijk een daling zal zijn,” zegt staatssecretaris Mahdi via zijn woordvoerster. Voor Hotel Mercure loopt de overeenkomst tussen Fedasil en de hoteleigenaar tot eind juni 2023: achttien maanden in totaal. Het Rode Kruis engageert zich voorlopig voor drie maanden als uitbater. “Mogelijk kunnen we dat verlengen,” zegt Romedenne.

De gemeente Evere benadrukt dat het een tijdelijke oplossing is. “De eigenaar van het hotel wil hier op termijn woningen bouwen en zal daar dit jaar nog een vergunning voor indienen. Het is dus geen structureel centrum,” zegt burgemeester Ridouane Chahid (PS). Op één à twee buurtbewoners na heeft nog niemand geklaagd over het centrum, zegt hij. “En dan nog zouden wij ons als gemeente niet verzetten tegen deze oplossing. In het midden van de winter kunnen we geen mensen op straat laten slapen.”