Nederlandstalige meerderheid hangt als een donkere wolk boven formatiedoorbraak

Na bijna 500 dagen krijgt de Brusselse formatie een stroomstoot dankzij begrotingsgesprekken tussen MR, PS, Les Engagés, Groen, Open VLD en Vooruit. De weg naar een nieuwe regering lijkt open te liggen, al komen de Nederlandstalige partijen daarvoor één zetel tekort. Daarom wordt de vorming van de Nederlandstalige meerderheid ‘uitgesteld’, maar die loopt nu al spaak.

Zes partijen starten dit weekend met informele contacten en wellicht volgende week met echte onderhandelingen voor een Brusselse meerjarenbegroting. CD&V valt net zoals de N-VA uit de boot, Open VLD vaart wel mee.

Benjamin Dalle (CD&V) was in de dagen die aan de doorbraak voorafgingen nochtans wel in beeld om mee te stappen in een begrotingsavontuur met PS, Les Engagés, Groen, Vooruit en CD&V. De hamvraag in de formatiesaga was of de MR zou toehappen, zonder Open VLD of de N-VA, als meest rechtse partij tegenover een centrumlinks blok.

Die zes partijen zouden met een parlementaire meerderheid een begroting kunnen stemmen, maar aan Nederlandstalige kant twee zetels tekortkomen om een regering op de been te brengen.

‘Ruziemaken of verantwoordelijkheid nemen’

Na een dubbelinterview met liberale kopmannen David Leisterh (MR) en Frédéric De Gucht (Open VLD) in De Morgen en Le Soir woensdag leek het antwoord op de vraag negatief. Samen uit, samen thuis: dat was de conclusie bij de Brusselse liberalen.

Toch gingen de gesprekken aan Franstalige kant, die al ruim een week discreet aan de gang waren, woensdagnamiddag wel verder. De PS en Les Engagés, die elkaar steeds meer lijken te vinden op het Brusselse niveau, drongen na het dubbelinterview bij de MR aan op verduidelijkingen. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez en zijn Les Engagés-evenknie Yvan Verougstraete gingen samen met Leisterh en PS-kopman Ahmed Laaouej op zoek naar een doorstart.

Het resultaat, enkele uren later: de MR zou uitnodigingen versturen voor begrotingsgesprekken met de ‘zes partijen’ én Open VLD. De zeven partijen uit het voorstel van Verougstraete, dus - met Open VLD en CD&V, zonder de N-VA.

Aan Franstalige kant was er alvast overeengekomen om een besparingstraject uit te stippelen dat het begrotingstekort tegen 2029 met 1 miljard euro terug te dringen. Dat is minder ambitieus dan wat de MR en vooral Open VLD eerder naar voren schoven.

“Soms zijn spanningen en frustratie nodig om tot een akkoord te komen”, zegt een van de deelnemers aan het Franstalig topoverleg aan onze redactie. “Ofwel gingen we ruziemaken na dat interview met Leisterh en De Gucht en dan was het voorbij. Ofwel namen we onze verantwoordelijkheid op. Gelukkig is het dat laatste geworden.”

Niet met CD&V

De Gucht werd in de avond, na zijn gesprek in de tv-studio van BRUZZ, op de hoogte gebracht van het voorstel. Hij zou, zo bevestigen drie verschillende bronnen, erop aangedrongen hebben dat CD&V geen uitnodiging krijgt. Zo geschiedde.

Met CD&V aan boord zou er immers teruggegrepen worden naar het voorstel van de informateurs in maart en dat van Verougstraete begin deze maand. Daar paste De Gucht telkens voor.

Het zou ook betekenen dat De Gucht de Nederlandstalige coalitie met de N-VA formeel loslaat. Nu mikt hij mogelijk toch nog op een of andere rol voor de partij van premier Bart De Wever zoals in de piste van Bouchez uit juli.

Jean Gol

Woensdagavond laat lag bij de MR al een communiqué klaar rond de doorbraak. Toch duurde het tot vrijdagochtend om op de verzendknop te drukken.

Daar zaten de gebeurtenissen rond de dertigste verjaardag van het overlijden van MR-boegbeeld Jean Gol voor iets tussen, zeggen verschillende bronnen. In Luik werd eerst zijn graf besmeurd en vervolgens zijn herdenkingsplechtigheid zwaar ontsierd door protesten.

Volgens bronnen wou Bouchez donderdag ook De Wever persoonlijk inlichten van de demarche. De N-VA wordt op dit punt immers aan de kant geschoven.

De begrotingsgesprekken gaan bovendien van start zonder meerderheid aan Nederlandstalige kant. In het persbericht van de MR staat dat de uitnodiging voor onderhandelingen uitgestuurd wordt “in afwachting van de vorming van een Nederlandstalige meerderheid”. Groen, Vooruit en Open VLD stranden op acht van de zeventien Nederlandstalige zetels.

Voor De Gucht is het alvast een uitgemaakte zaak dat hij niet in een minderheidsformule stapt, zo laat hij weten. De vraag blijft dan wel hoe de huidige acht zetels aan Nederlandstalige kant in de nodige negen (of meer) zetels zullen resulteren.

Kingmaker

De Franstaligen willen hun hoofd daar nu niet over breken. “Eerst de begroting, dan zien we wel”, klinkt het bij de drie partijen. “Over een handtekening zullen we niet struikelen.”

Bij Benjamin Dalle (CD&V) valt vrijdag alvast te horen dat hij die handtekening niet zomaar zal leveren.

“Dat CD&V nu op vraag van Open VLD wordt uitgesloten van de gesprekken over de meerjarenbegroting is onbegrijpelijk. Als we niet mogen meeonderhandelen vanaf het begin, moet men later ook onze steun niet komen vragen.”

Zo staat de doorbraak meteen op losse schroeven. “De Gucht wil CD&V niet, de PS wil de N-VA niet, en de liberalen willen Team Fouad Ahidar niet”, vat een bron samen. Het is bovendien ook ondenkbaar dat de N-VA zonder mee te onderhandelen en zonder rol in de regering het licht op groen zou zetten.

Zo leiden alle wegen toch weer naar kingmaker Fouad Ahidar (TFA). Die liet dinsdag al weten dat hij de nodige stemmen zou leveren voor “een akkoord dat steekhoudt”, zonder een plek in de regering op te eisen. Maar ook in dat scenario blijft het in principe over een minderheidsformule gaan, waar De Gucht zich tegen verzet.

Toch kan geen enkele betrokken partij het zich permitteren om, na een begrotingsakkoord te vinden dat Brussel weer financieel op de rails moet zetten, te gaan dwarsliggen in de allerlaatste stap richting een nieuwe regering. “Als CD&V of de N-VA geen handtekening wil leveren en Team Fouad Ahidar vormt een probleem voor de liberalen, dan is er nog altijd onafhankelijke Sonja Hoylaerts”, klinkt het bij een bron. Ook daar duikt een gevoeligheid op, want Hoylaerts is een ex-Vlaams Belanger.

“We zullen creatief moeten zijn”, luidt het besluit. “Maar laten we nu in de eerste drie à vier weken op de begroting focussen.”