Volgens Gatz is 'IMF-dreigement' van De Wever juridisch onhaalbaar

Er hangt Brussel een 'IMF-scenario' van snoeiharde besparingen boven het hoofd, zo waarschuwde premier Bart De Wever (N-VA) begin deze week. De voorspelling schoot bij verschillende partijen in het verkeerde keelgat. Volgens ontslagnemend minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) is zo’n scenario voorlopig niet aan de orde. Advocaat grondwettelijk recht Quinten Jacobs wijst evenwel op een achterpoortje via de bijzondere financieringswet.

Dit jaar stevent Brussel af op een begrotingstekort van 1,6 miljard euro, Belfius waarschuwde al de geldkraan dicht te draaien en in juni dreigt een nieuwe ratingverlaging door kredietbeoordelaar Standard & Poor’s. Zonder regering kunnen er bovendien geen broodnodige besparingen worden doorgevoerd waardoor de situatie almaar precairder wordt.

In die context blikte de premier maandag in een interview met RTL al vooruit op een scenario waarin het Brussels Gewest noodgedwongen moet aankloppen bij het federale niveau voor financiële steun. In een vergelijking met de Griekse staatsschuldencrisis verklaarde De Wever zich “in zo’n geval als het IMF (Internationaal Monetair Fonds, red.) op te stellen en zware saneringsvoorwaarden op te zullen leggen. Alleen dan kunnen we het malgoverno in Brussel een halt toeroepen.”

Op een partijbijeenkomst waarover HLN donderdag berichtte, bleek ook MR-voorzitter Bouchez gewonnen voor het idee. “Als de financiële instellingen om een staatsgarantie van de federale regering vragen om geld aan Brussel te lenen, zullen we in ruil daarvoor hervormingen eisen”, klonk het.

'Geen IMF nodig'

In het Brussels parlement vroeg parlementslid Benjamin Dalle (CD&V) daarop aan minister Gatz of dergelijke scenario’s - waarin federale steun geruild wordt voor hervormingen - überhaupt mogelijk zijn. “Theoretisch gezien kan de federale overheid volgens de Brusselwet optreden in plaats van Brussel en ordonnanties schrappen, maar enkel ter vrijwaring van de internationale en hoofdstedelijke rol van Brussel. Dat is iets helemaal anders dan het herfinancieren van leningen of staatswaarborgen voor Brusselse leningen. Volgens ons is hier geen juridische grondslag voor.”

Gatz ging akkoord met deze lezing. “Een federale voogdij lijkt mij juridisch niet mogelijk” verklaarde hij. “Op dit moment zijn gesprekken hierover met het federale niveau ook niet aan de orde. Ik denk wel dat we er alle belang bij hebben om financieel orde op zaken te stellen, we gaan daarvoor aan de slag.”

Volgende week zal het nieuwe ‘Comité van budgettaire voorzichtigheid’ - met daarin naast de kabinetten ook de Inspectie van Financiën en de begrotingsadministratie - een eerste keer samenkomen. Het doel is om maatregelen te bepalen die het begrotingstekort dit jaar zullen beperken tot 1,2 miljard euro.

Dalle reageerde opgetogen. “Dit is een sterk signaal aan de partijen die de Brusselse autonomie willen opgeven: een federale reddingsboei is geen optie en Brussel heeft geen federale IMF nodig.”

Wortel en stok

Toch lijkt het idee van de federale hulplijn daarmee niet volledig van tafel. In een opinieartikel in De Tijd gaat advocaat grondwettelijk recht Quinten Jacobs akkoord met de stelling dat de federale regering geen geld kan uitlenen of zich borg kan stellen ten voordele van de Brusselse regering. Wettelijk gezien mag de ene overheid de uitgaven van een andere overheid niet betalen.

"Een veel bruikbaardere mogelijkheid is de hefboom die de bijzondere Brusselwet biedt", schrijft Jacobs. "Daarmee kan de federale regering in principe de Brusselse uitgaven voor een aantal specifieke domeinen overnemen ‘ter vrijwaring van de internationale rol en de hoofdstedelijke functie van Brussel’. Daarmee zou de Brusselse begroting ernstig worden ontlast en kunnen honderden miljoenen worden vrijgemaakt voor andere uitgaven en, vooral, hervormingen."

Een meerderheid in elke taalgroep op federaal niveau zou hiervoor volstaan. De advocaat wijst er evenwel op dat er naast de wortel van de Brusselwet ook nog een stok is: namelijk de bijzondere financieringswet. "Het obscure artikel 49 laat aan minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) toe de leenmogelijkheden van de deelstaten door middel van een koninklijk besluit te beperken om zo een ‘structurele ontsporing van de financieringsbehoeften te voorkomen’. Elke private lening van de Brusselse regering moet dan ter goedkeuring aan Jambon worden voorgelegd."