‘Save Our Schools’ na sluiting Balder: 'Demir is verantwoordelijk voor middelen'

Na de klassensluitingen in de Schaarbeekse Hendrik Conscienceschool vorig jaar en de recente sluiting bij basisschool Balder in Sint-Gillis, komt het collectief Save Our Schools in actie. Steeds meer Brusselse scholen dreigen klassen te moeten sluiten, toch blijft politieke actie vaak uit tot het escaleert. “Als ouder is het moeilijk te begrijpen dat er pas iets gebeurt als het te laat is", zegt Meron Knikman van het collectief.

Wat begon met een opvallend straatfeest aan de schoolpoort na de sluiting van een aantal klassen in de Schaarbeekse Hendrik Conscienceschool, groeide uit tot een bredere beweging die de stem van bezorgde ouders, leerkrachten en leerlingen wil laten horen. Het voorbije jaar zette Save Our Schools verschillende acties op touw, sloot zich aan bij het lerarenprotest en ging in gesprek met de scholennetten en politici. Toch lijkt het dossier vaak van het ene beleidsniveau naar het andere te worden doorgeschoven.

Waarom blijft het leerkrachtentekort volgens jullie zo aanslepen?

Meron Knikman: Al jaren wordt het structurele tekort aan leerkrachten niet écht aangepakt. Er zijn wel maatregelen genomen, zoals het aanmoedigen van zij-instromers, maar die maken het beroep nog niet draaglijker in de praktijk. Veel leerkrachten houden het maar enkele jaren vol en verlaten daarna het onderwijs weer.

Dat komt volgens ons omdat de omstandigheden waarin leerkrachten vandaag werken het moeilijk maken om de job vol te houden. Lesgeven aan een klas waarvan 23 kinderen uit kwetsbare thuissituaties komen – dat vraagt enorm veel van een leerkracht. Zonder ondersteuning wordt het te zwaar.

Is er voldoende aandacht voor ondersteuning in het onderwijsdebat?

Helaas niet. Het debat blijft vaak hangen bij de vraag of er een leraar is, maar zelden wordt besproken wat leerkrachten nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen. Er wordt te weinig geïnvesteerd in randvoorwaarden die lesgeven menselijk en haalbaar maken.

Beleidsmakers zouden volgens Save Our Schools meer oog moeten hebben voor de sociale realiteit in de klas. In Brussel leeft bijna de helft van de bevolking onder of net boven de armoedegrens. Die context bepaalt mee de sfeer in de klas. Om die realiteit kun je als leerkracht niet heen.

Onderwijsbeleid moet daarom hand in hand gaan met armoede- en welzijnsbeleid. Alleen zo kun je leerkrachten en leerlingen structureel ondersteunen. Schoolmaaltijden zijn daar een uitstekend voorbeeld van: door te zorgen dat kinderen op school eten, wordt het leren gemakkelijker en daarmee ook het lesgeven. We hopen dan ook dat dit voorstel, waarover de Vlaamse regering een akkoord bereikte, er komt.

Werden de klassen van de Hendrik Conscienceschool snel heropend, zoals nu bij basisschool Balder de bedoeling is?

Nee, de klassen zijn voorlopig nog gesloten. De intentie is er om ze in de toekomst te heropenen, maar dat vergt tijd: je wilt niet het risico lopen dat je ze opnieuw moet sluiten, daarvoor is stabiliteit in het team nodig. Zowel leerkrachten als de directie willen opnieuw opstarten, maar dan wel in een klimaat van rust en met voldoende ondersteuning.

De GO!-directie stelde dat er nog meer scholen klassen zullen moeten sluiten. Wat is daar je reactie op?

We weten dat het vaker zal gebeuren, niet alleen bij de GO!-scholengroep, maar ook in andere netten. Heel wat scholen staan op de rand van zo’n situatie. Toch komt er vaak pas actie als het al te laat is. Hoe is dat mogelijk? Als ouder is het erg moeilijk om daar begrip voor op te brengen.

Natuurlijk moet de politiek keuzes maken, maar de gevolgen van klassensluitingen voor kinderen zijn groot. Ze kunnen leerachterstand oplopen, en dat beïnvloedt hun toekomstkansen. Investeren in deze kinderen is geen extraatje – het is een bewuste keuze om ongelijkheid aan te pakken.

Volgens minister Zuhal Demir speelt er in basisschool Balder méér mee dan alleen een lerarentekort. De school zou ook slecht gemanaged worden.

Ik hoorde de minister inderdaad zeggen dat het aan de school ligt. Ik kan daar moeilijk bij – is dat de officiële reactie? Ook als er mismanagement zou zijn of andere lokale problemen, uiteindelijk is het de minister die verantwoordelijk is voor waar middelen naartoe gaan en waar in wordt geïnvesteerd. Als je hier je handen vanaf trekt, wat is dan wél je rol als minister?

Minister Zuhal Demir pleitte ook voor ‘voorbeeldscholen’. Heeft een dergelijk initiatief zin?

Veel scholen doen enorm hun best, en ook heel wat directies en leerkrachten zetten zich dagelijks met hart en ziel in. Toch loopt het op de ene plek vlotter dan op de andere – en dat hangt samen met de leerlingenpopulatie, de thuissituatie van kinderen, en de beschikbare infrastructuur.

Je kunt een school dus niet zomaar kopiëren. Elke school is anders: in Schaarbeek hebben we bijvoorbeeld een mooi, groen schoolplein. Daarvoor zijn investeringen nodig, net als voor fruit, warme maaltijden of creatieve vakken zoals muziek of wereldoriëntatie of een leeshoekje of ruimte om te spelen... Zeker, good practices bestaan, maar er zijn heel wat andere factoren die meespelen in het succes van een school.

Welke plannen heeft Save Our Schools voor de toekomst?

Rond 1 september willen we acties organiseren, waarin we duidelijk maken dat ouders zich zorgen maken. De focus ligt op Brussel, maar dezelfde problemen spelen in Vlaanderen. We willen de twee regio’s verbinden, want het lerarentekort is geen exclusief Brussels probleem – het is ook een Vlaams probleem.

We overwegen een bevraging of enquête om in kaart te brengen hoeveel ouders met dreigende klassensluitingen te maken hebben. Zo meten we niet alleen het lerarentekort, maar ook om wie die ouders zijn en welke ondersteuning zij nodig hebben.

We werken op verschillende sporen: we voeren enerzijds overleg met scholengroepen, beleidsmakers en ministers. Tegelijk denken we na over hoe we als ouders leerkrachten beter kunnen ondersteunen. Want hoewel zij zich elke dag met volle inzet smijten, krijgen ze lang niet altijd de erkenning of middelen die ze nodig hebben en verdienen.