Heraanleg Havenlaan: Actie voeren voor gevorderden

Reuzenspandoeken, boomadopties, petities: de acties rond de platanen en de kasseien op de Havenlaan waren de afgelopen maanden niet te tellen. En vooral: niet uit de kranten te branden. Het parcours van het plaatselijke actiecomité lijkt wel een handboek ‘actie voeren voor gevorderden’. “Je moet gewoon overtuigd zijn van de zaak.”

O p de eerstkomende ministerraad van 29 augustus zal de Havenlaan opnieuw bij de Brusselse regering op tafel liggen. Minister-president Charles Picqué (PS) liet al weten dat hij wil bekijken hoe er met de wensen van de omwonenden rekening kan worden gehouden. De Ecolo-leden van de regering, Evelyne Huytebroeck en Christos Doulkeridis, hebben zich al openlijk tegen het project gekeerd.

"Er zit geen uitgekiende strategie achter," zegt actievoerder Wim Didelez van de Actie Protectie Kasseien en Platanen, zoals het actiecomité officieel heet. Zo lijkt het nochtans niet. De constante stroom van actie aan de Havenlaan heeft bevoegd minister Brigitte Grouwels (CD&V) in het defensief gedrongen.

Ter herinnering: de heraanleg van de Havenlaan zou betekenen dat de driehonderd platanen langs de laan gekapt en vervangen worden. Beton vervangt de huidige kasseien. De plannen zijn berekend om de extra verkeersdruk van het - geschrapte - logistieke centrum Bilc op te vangen. Dat het Bilc niet gebouwd wordt, rechtvaardigt volgens de actievoerders een revisie van de plannen.

Het verhaal slaat zowel aan in de klassieke als in de sociale media. Op Facebook kunt u vriendjes worden met Daan Plataan, hij heeft er al meer dan 1.300. De petitie telt meer dan zesduizend handtekeningen, de acties kregen veel media-aandacht. De slokop op dat gebied was een groot spandoek dat begin augustus opdook aan het Saincteletteplein. "Dat is er toevallig gekomen," zegt Didelez. "De eigenaar van een publiciteitsfirma liep langs bij een eerdere actie en was gewonnen voor onze zaak. Hij heeft dat spandoek uit eigen zak betaald."
Zelfs al schuilt er geen uitgekiende strategie achter, het actiecomité heeft wel het juiste 'personeel' in huis voor een campagne. "Wij hebben een aantal mensen die actief zijn in de sector," zegt Didelez. "Website­ontwerpers bijvoorbeeld. Ervaring is een andere troef. Veel van onze mensen waren ook al betrokken bij het protest tegen het Bilc."

Actiecomités krijgen wel vaker de kritiek dat ze vooral door hoogopgeleiden gedragen worden. "Dat klopt bij ons ook," zegt Didelez. "De buurt is heel divers, maar veel mensen zijn moeilijk te mobiliseren. Maar als je hen tegenkomt op straat, blijken ook zij enthousiast over onze acties." Ook het Nimby- of Not in my back yard -tegenargument wijst hij van de hand. "Het kan alleen maar een goede zaak zijn als je tegen slechte plannen protesteert."

Of de platanen overleven, is nog geen uitgemaakte zaak. Dat actiecomités meer impact hebben op het beleid, is wel een opgemerkte evolutie. "Actiegroepen hebben nu meer invloed omdat ze een concreet alternatief aanbieden," zegt Eric Corijn, hoogleraar Sociale en Culturele Geo­grafie aan de VUB. "En dat draagt bij tot een kwalitatief hoogstaander debat. Vroeger ging men ervan uit dat alle expertise bij de ambtenaren zat. Zij stelden de plannen op. Daar rees dan protest tegen, maar in feite vroeg men: 'Dit is geen goed plan, maak een nieuw.' Vandaag komen actiegroepen zelf met voorstellen op de proppen. Ze maken ook beter gebruik van communicatietechnieken en verzamelen zelf expertise. Het is een evolutie die in Brussel voor het eerst duidelijk werd bij de heraanleg van het Flageyplein, maar ook al aanwezig was in de jarenlange strijd in de Europese wijk."

Dat actiecomités hoofdzakelijk bevolkt worden door hoogopgeleiden, vindt Corijn geen punt. "Dat blijft een aandachtspunt, maar de administraties worden ook grotendeels ingenomen door hoogopgeleiden," zegt hij. "Beslissingen als deze worden niet genomen door een politicus, maar door hoogopgeleide bureaucraten. De minister legitimeert ze alleen maar. Vreemd dat je deze kritiek altijd hoort op actiecomités, maar nooit op het bestuur."

Dat actiecomités hun zaken professioneler aanpakken, verandert volgens Didelez niets aan het basisprincipe. "Je moet mensen kunnen mobiliseren, en daarvoor moet je overtuigd zijn."